डा. चुन्दा बज्राचार्य श्रावण कृष्ण दिलागाः त्रयोदशी कुन्हु न्यायेकीगु नखः गथांमुगः चः¥हे खः । नेवाःतय्सं सिनाज्या क्वचायेवं दकले न्हापां हनीगु नखः धयागु गथांमुगः खः । थ्व नखः वापी धुंकाः दकलय् न्हापां हनीगु वा थ्व नखः धुंसानिसें मेमेगु नखः...

– डा. चुन्दा बज्राचार्य –मांया ख्वाः स्वयेगु, अबुया ख्वाः स्वयेगु, थःगु आत्मायात थःम्हं पूजा यायेगु म्हपूजा, थःस्वया. थ“पिंक्व“पिं दाजुकिजापिन्त पुजा यायेगु किजापुजा, इहि मयाःनिपिं मिसा मचातय्त पूजा यायेगु कुमारी पूजा, ब्रतबन्ध मयाःनिपिं मिजं...

डा.चुन्दा बज्राचार्य परिचयः जेष्ठ कृष्ण चःह्रेकुन्हु पीगं पीठय् विशेष यानाः सिनाज्या याइपिनसं शक्ति संचय यायेगु जूसा जेष्ठ षष्ठीयात सिथि नखः कथं हनेगु याः । सिथि नखःयात कुमार षष्ठी नं धायेगु चलन दु । थ्व दिंकुन्हु कुमारयात विशेष यानाः पूजा यानाः...

दँय् दसं बैशाख शुक्ल पुन्ही, स्वाँयापुन्हीया दिं न्यायेकाः वयाच्वंगु बुद्धजयन्ती थौं शनिवाः देय् न्यंकं थीथी ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वयाः न्यायेकाः च्वंगु दु । एसियाया नगु गौतम बुद्धया जन्म, बुद्धत्व प्राप्ति व महापरिनिर्वाण प्राप्ति बैशाख शुक्ल...

चैत्य धइगु ब्रम्हाण्डया प्रतीक खः । तुयूगु पुस्तगु गोलाकारयुक्त बौद्ध देगःया च्वय्च्वय् झिंस्वंगू चक्कायात तँ तँ यानाः गजू लुइका दयेका तइ । ‘चित्त’ धैगु संस्कृत शब्दं ‘चैत्य’ खँग्व पिहाँ वःगु जुयेमा । व शब्द मननापं सम्बन्ध जूवंगु खः । खःला बाँबाँ...

डा.चुण्डा बज्राचार्य नेवाःतय् हनेगु याना वयाच्वंगु ततःधंगु नखः मध्यय् पाहांचः¥हे छगू नं खः । पाहांचः¥ये नखः नेवाःत सकसिनं हनेगु यायेगु याःसा थ्व नखः विशेष याना यें (दे) च्वंपिं नेवाःतय्सं तःजिक हनेगु चलन दु । यें दुनेया नेवाः तय्नं विशेष यानाः पचलि...

ने.सं. ११३९ चिल्लाथ्व पुन्हीया दिं म्हिगः बिहिवाः येँय् चकं द्यःया जात्रा तःजिक न्यायेकाः क्वचायेकूगु दु । चकं द्यःयात सिंहसार्थबाहुया नामं नं कयातःगु दु । थुगु चकं द्यःया जात्रा येँया थँबहिपाखें न्ह्याकाः वयाच्वंगु येँ देय्या महत्वं जाःगु जात्रा...

– श्रीकृष्ण महर्जन दँय् दसं जब चिल्लाथ्व अष्टमी वइ अबलेनिसें नेवाःतय्सं होलि अर्थात् फागु सुरु जूगु कथं नाली । अले फागु म्हितेगु ज्या याइ । ससुद्यःयाथाय् पुजाआजा वनाः फागुया म्ये हालेगु नापं थवंथवय् न्ह्याइपुकेगु ज्या तकं याइ । अबिर इलाः...

नेवाः तय्सं हनावया च्वंगु नखःचखः मध्येय् छुं छुं नखःचखः बहनिइ वा सन्ध्याकाः इलय् द्यःद्यः पिन्त पुजा यानाः नखः हनेगु याना वयाच्वंगु दु । गथे पाहाँचः ¥हे हनीबलय् सन्ध्याकाःइलय् वा बहनीतिनि लुकुमाद्यः पुजा यानाः भ्वय् नयेगु याइगु खः । चथाः हनीबलय् नं...

प्रकृति पुजा, शैव, वैष्णवी व तान्त्रिक मत स्वानाच्वंगु स्वस्थानी हिन्दु धर्म शास्त्र एवं किम्बदन्ती कथं भगवान विष्णुं स्वयं पार्वतीयात स्वस्थानी मांताया अपसं च्वनेगु विधि ज्ञानोपदेश बियादीगु व स्वयं नारायणं पूर्ण ज्ञान, ब्रत बाखं कथं पार्वती...

सत्यनारायण सायमिश्रीस्वम्भूहाचैत्यया दर्शन व पुजाया झ्वलय् नेपालमण्डलयात नेवाः राष्ट्र नेपाःदे दय्केगु तातुनांमहामञ्जुश्री गुरु गुबले थन विज्यात लेखाजोखा न्यथने मफुसां गुरु व शिष्यया महत्वया खँ कनाः जूगु तथ्य खँ थन न्ह्यथनाच्वना ।सिल्लाथ्व पञ्चमी...

चिकुलाया चिकु चरम सीमाया दिं खः माघ १ गते । चिकुलाया ग्यानापुगु चिकु पुस व माघ महिना खः । अतिकं चिकुइगु न्हि जूगुलिं माघ १ गते नेवाः नसात्वसाया थीथी परिकार मध्ये बिस्कं कथं जाःगु घ्यः चाकु, तरुल नयेगु याइ । पुसय् चिकुइगुलिं यःमरी दयेका नइसा माघय्...

–प्रा.डा. चुन्दा बज्राचार्य यःमरी च्वामु, उकी दुने हाकु, ब्यूम्ह ल्यासे, मब्यूम्ह बुरीकुतिचा छिमिनं चिकु, जिमिनं चिकु पियाच्वने थाकु, याकनं ब्यु ।। च्वय् न्ह्यथनागु काव्यात्मक अभिव्यक्ति सुं विशेषं कविया आत्मां पिज्वःगु अभिव्यक्ति मजुसे यःमरी...

लालपाते स्वां ह्वल न्हय्गां जात्रा वल –श्रीकृष्ण महर्जन दँय् दसं लालुपाते स्वां ह्वयेवं न्हय्गां जात्रा अर्थात बखुमदः जात्रा वल धकाः मनूतय्सं सीकी । किपू, नगां, पांगा, सतुंगः, ब्वसिगां, ल्ह्वंखा, मच्छेगांया जात्रायात लिपांगु इलय् वया न्हय्गां...

–अर्जुन महर्जन सहिदपथ, पांगा, किपू । येँया दक्षिण–पश्चिम भेगय् किपू, पांगा, नगां, ल्ह्वःखा, बोसिगां, सतुंगः, मच्छेगां, तापख्यः, नैकापय् च्वनाच्वंगु बस्तीयात न्हय्गां धायेगु याइ । थुगु थासय् च्वंगु बखु खुसि (इन्द्रमती खुसि)या पूर्व उत्तरय् च्वंगु...

थिंलाथ्व अस्तमिया दिं किपूया ९ वडाय् च्वंगु नगामय् ‘धाल्चा खाकेगु’ जात्रा जुइ । थुगु जात्रा नगांया पीगं बालकुमारी द्यःया न्ह्यःने चान्हय् जुइगु जात्रा खः । बज्राचार्य गुरुजुपाखें तान्त्रिक विधि कथं पूजाआजा यानाः न्याम्ह मनूपिनिगु ल्हातय् चीग्वःगु...

–डा. चुन्दा बज्राचार्य कार्तिक शुक्ल चतुर्दशीकुन्हु यमपञ्चकया निगूगु निन्हुया दिं खः । थ्व दिंकुन्हु थःपिन्त रक्षा याइम्ह, भैरवया बहान वा यमराजया दूत धकाः धयातःम्ह खिचायात पूजा यानाः हनीगु खः । खिचापूजाकुन्हुयात नरक चतुर्दशी धकाः नं धायेगु याः ।...

नेवाःतय्सं मोहनि नखः तःजिक हना वयाच्वंगु दुसा नेवाः मखुपिं विशेष याना हिन्दुतय्सं दशैं धकाः तःजिक नखः हनाः वयाच्वंगु दु । आः वया मोहनि नखःयात हे दशैं कथं हना वयाच्वंगु दु । थः म्ह्याय् मस्त व भिना मस्तय्त तकं नःलास्वां बिया ध्यबा बिइगु तकं चलन...

मोहनी नखः धइगु नेपाःया दकलय् तःधंगु नखः खः । खतुं थ्व नेपाःया जक नखः मखु, हिन्दूतय्गु हे नखः खः, अले हिन्दूया हे प्रभावय् लानाः धार्मिक सहिष्णुताय् च्वनाच्वंपिं बौद्धपिसं नं हनावयाच्वंगु नखः खः । थन मोहनी धायेबलय् नेवाःतसें हनेगु बिस्कं व ब्यागलं...

डा. चुन्दा बज्राचार्य येँयाः वा इन्द्रजात्राया सुरु यःसिं थनाः निसें सुरु जूसा यःसिं क्वथया क्वचायेकीगु खः । प्रजातन्त्र स्वयां न्ह्ययाः येँयाः सुरु जुइ च्यान्हु न्ह्यःनिसें सरकारी जंगी कर्मचारी नायः महानायः रकमी गुथियारत सरकारी पुरोहितपिं सकलें...

डा. चुन्दा बज्राचार्य गुंलागाः औसी अर्थात भाद्रकृष्ण औसीकुन्हु नेवाः जातिया नापनापं मेमेगु जातिं नं थःत जन्म ब्यूम्ह अबुया दीर्घायु कामना यासें, अबुपाखें भिं जीवनया लागि सुवाः फयेगु दिं खः । भाद्रकृष्ण औसि कुन्ह अबुया ख्वाः स्वयेगु दिं खः । ...

पद्मरत्न तुलाधरहिप टाइट कुर्ता ल्यासे मिसातय् म्हय् च्वने दयाः गुलि पूर्ति यात जुइ व स्वया हिप टाइट कुर्तायात थःगु म्हय् पुने खंपिसं अप्वः गर्व यात जुइ, अज्ज व स्वया नं हिप टाइट कुर्ता दुगु म्ह स्वये खंपिं मिजंतय्सं अप्वः सन्तुष्टिया सासः ल्हात वुइ...

डा. चुन्दा बज्राचार्यश्रावण कृष्ण १४ दिलागाः १४ कुन्हु न्यायेकीगु नखः गथांमुगः चःरे खः । नेवाःतय्सं सिनाज्या क्वचायेवं दकले न्हापां हनीगु नखः धयागु गथांमुगः खः । थ्व नखः वापी धुंकाः दकलय् न्हापां हनीगु वा थ्व नखः धुंसानिसें मेमेगु नखः...

च्वमिः विपेन्द्र महर्जन     प्राकृतिक रुपं झारपात कन्दमूल आदी जक नयाः गुफाय् वा सिमाप्वलय् द्यनाः प्रकृतिं ब्यूथें जीवन महंसे भौगोलिक अबस्थाया लिधँसाय् ब्वलनाच्वंगु नसाज्वलंयात न्हून्हूकथं उन्नति याना पुनेगु, च्वनेगु, जुइगु (यातायात) थें जाःगु...

सिथि नखःबलय् द्यःयात छाइगु वः व चतांमरि दुने मनोवैज्ञानिक कथं नं विश्लेषण यायेगु जुइ । कृषि उत्पादन मध्येलय् दलके तःजिगु धयागु वा बाय् जाकि खः । सिनाज्या सुरु जुइ छुं ई न्ह्यः हनीगु सिथि नखः खः । जाकिचुंया चतांमरि पृथ्वी, उकिइ द्यःने तइगु थीथी वः...

–रुकमिणी श्रेष्ठ हरेक स्वदँया छक्वः लाःवइगु अनला । थुकियात मलमास–मनमास–पुरुषोत्तम मास–अधिकमास आदि धायेगु याः । बास्तवय् चन्द्रमासकथं तिथि निर्धारण जुइगु ज्योतिषी सिद्धान्त खः । चन्द्रमान कथं संक्रान्ति मलात धाःसाा अधिकमास लगेजुइगु खः । सौरमानय् ३६५...

श्रीकृष्ण महर्जनस्वनिगःया आदिवासी नेवाः समाज दुनेया संस्कृतियात स्वल धाःसा विविधता दु । संस्कृति धइगु सामुहिक कथं हनीगु ज्या खः । अथे संस्कार स्वल धाःसा नं विविधता दु । संस्कार धाइगु मनूयात योग्य यायेगु नितिं याइगु कर्मकाण्ड खः । संस्कृति व...

– डा. चुन्दा बज्राचार्यचिल्लाथ्व अष्टमि खुन्हु थाय्थासय् चिर स्वानाः सुरु जुइगु होलि, चिल्लाथ्व पुन्हि अर्थात् फाल्गुण शुक्ल पूर्णिमाखुनु चिर क्वथलाः चिर वाये यंकल धायेवं तिनि होलि सिधःगु जुइ । होलि पर्वयात  सरकारं राष्ट्रिय पर्वकथं मान्यता बियाः...

नेवाःतय्सं हनाः वयाच्वंगु नखःचखः मध्येय् छुं छुं नखःचखः बहनी वा सन्ध्याकाः इलय् द्यःद्यःपिन्त पूजा यानाः नखः हनेगु यानाः वयाच्वंगु  गथे पाहाँचःह्रे हनीबलय् सन्ध्याकाःइलय् वा बहनी तिनि लुकुमाद्यः पूजा यानाः भ्वय् नयेगु याइगु खः । चथाः हनीबलय् नं...

–प्रा.डा. चुन्दा बज्राचार्य नेवाःतसें हनाः वयाच्वंगु नखः चखः अप्वः धयाथें तिथि अर्थात् चन्द्रमाया गति कथं हनाः वयाच्वंगु दु । बिस्का जात्रा व घ्यःचाकु संल्हु धकाः छगू निगू नखः गते कथं हनाः वयाच्वंगु नखः खः । यःमरि पुन्हीथें हे घ्यःचाकु संल्हु नं...