भगवान् कृष्ण च्याम्ह महापुरुष मध्ये निम्ह हे कृष्ण लानाच्वंगु दु । वसपोल कृष्ण विष्णुया च्यागूगु अवतार लानाच्वंगु दु ।  १. भगवान विष्णुया सत्ययुगय् प्यंगू अवतार मत्स्य, कक्ष, वराह व नृसिंह । २. त्रेतायुगय् स्वंगू अवतार वामन, पर्शुराम व राम । ३....

श्रीकृष्ण महर्जन संस्कृतिइ विविधता दुपिं समाज धइगु नेवाः समाज खः । ततःजि कथंया संस्कृति दुने नं समानता दुगु संस्कृति नं यक्व दु । नेवाः समुदाय दुने समानता दुगु संस्कृति धइगु छगू गुंपुन्हि खः । बुंज्या नाप तप्यंक हे स्वापू दयाच्वंगु गुंपुन्हियात...

–प्रयागमान प्रधान हलिमय् नांजाःगु नेपाःया राजधानी येँसं लिक्क लाःगु किपू नगर छगू नेवाः समुदायया प्राचीन व ऐतिहासिक वस्ती खः । ऐतिहासिकताया खँय् थीथी बंशावलीखय् ई.सं.या १२ औं शदीपाखे लिच्छवीबंशया लिपायाम्ह ठकुरीबंशया जुजु शिवदेवं बःखुसी बं पना, धलं...

डा. चुन्दा बज्राचार्य श्रावण कृष्ण दिल्लागाः त्रयोदशीकुन्हु न्यायेकीगु नखः गथांमुगः चःह्रे खः । नेवाः समुदायपिन्सं सिनाज्या क्वचायेवं दकले न्हापां हनीगु नखः धयागु गथांमुगः खः । थ्व नखः बुइँ वा पिइ धुंकाः दकलय् न्हापां हनीगु वा थ्व नखः धुंसानिसें...

सिथि नखःबलय् द्यःयात छाइगु वः व चतांमरि दुने मनोवैज्ञानिक कथं नं विश्लेषण यायेगु जुइ । कृषि उत्पादन मध्येलय् दलके तःजिगु धयागु वा बाय् जाकि खः । सिनाज्या सुरु जुइ छुं ई न्ह्यः हनीगु सिथि नखः खः । जाकिचुंया चतांमरि पृथ्वी, उकिइ द्यःने तइगु थीथी वः...

– लव कर्माचार्य – दच्छिइ छकः न्ह्याना च्वनीगु थीथी रथया घःचाः तुलीगु खः याः। नाला करुणामय रथ यात्रा, ये“ करुणामय जनबहाःद्यःया रथ यात्रा, ग्वल गंगामाईया रथ यात्रा, ये“य् शाक्यवंश देवदेवी स्वरुप गणेश, भैरव व कुमारी रथ यात्रा । अथेहे धयाथें तुं यल...

प्रा.डा.चुण्डा बज्राचार्य पाहांचःह्रे धकाः चैत्र कृष्ण चतुर्दशी कुन्हु हनीगु नखः खः । थ्व नखःकुन्हु मेमेगु नखःचखःबलय्थें सुचि नियम यायेथें थ्व नखः हनेत नं बँ थिलाः, म्वःमि ल्हुयाः सुचि नियम यायेमाः । थ्व नखःकुन्हु विशेष यानाः त्वाःत्वालय्, थाय्...

–प्रा.डा. चुन्दा बज्राचार्य नेवाःतसें हनाः वयाच्वंगु नखः चखः अप्वः धयाथें तिथि अर्थात् चन्द्रमाया गति कथं हनाः वयाच्वंगु दु । बिस्का जात्रा व घ्यःचाकु संल्हु धकाः छगू निगू नखः गते कथं हनाः वयाच्वंगु नखः खः । यःमरि पुन्हीथें हे घ्यःचाकु संल्हु नं...

–प्रा.डा. चुन्दा बज्राचार्य यःमरी च्वामु, उकी दुने हाकु, ब्यूम्ह ल्यासे, मब्यूम्ह बुरीकुतिचा छिमिनं चिकु, जिमिनं चिकु पियाच्वने थाकु, याकनं ब्यु ।। च्वय् न्ह्यथनागु काव्यात्मक अभिव्यक्ति सुं विशेषं कविया आत्मां पिज्वःगु अभिव्यक्ति मजुसे यःमरी...

–डा. चुन्दा बज्राचार्य “नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ धयातःथें लक्ष्मीयात पूजा यायेगु म्हपूजा याइबलय्थें मन्दः च्वया उगु मन्दलय् थःथःगु छेँया परम्पराया छसिकथं लः प्वताय्, अबीर, ताय्, वा, हाकुमुस्या, ग्वःमाय्, आखे, मन्दःया दुने चिकंमन्दः थानाः मन्दः...

– डा. चुन्दा बज्राचार्य –   येँयाः (इन्द्रजात्रा) इन्द्रजात्रा, येँयाः, येँद्याः, येँद्याःपुन्ही, येँयापुन्हि कथं प्रचलितगु जात्रा यंलाथ्वः द्वादशीनिसें यंलागाः चतुर्थीखुन्हुतक हनीगु येँयाः जात्रा मध्यय् छगू तःधंगु जात्रा, उत्सव, नखः वा चखःकथं...

डा. चुन्दा बज्राचार्य गुंलागाः औसी अर्थात् भाद्रकृष्ण अमाइ थौंया दिं नेवाः जातिया नापनापं मेमेगु जातिं नं थःत जन्म ब्यूम्ह अबुया दीर्घायु कामना यासें, अबुपाखें भिं जीवनया लागि सुवाः फयेगु दिं खः । भाद्रकृष्ण अमाइकुन्ह अबुया ख्वाः स्वयेगु दिं खः ।...

– डा. चुन्दा बज्राचार्य – तिथिं कथं गुंलाथ्व पारु अर्थात भाद्रकृष्णपक्ष पारुकुन्हुया दिंयात सापारु अथवा सायाः कथं हनावयाच्वंगु दिं खः । गुंपुन्हिया कन्हय् कुन्हुया दिं सायाः जात्रा जुइगुलिं सापारु धकाः नामाकरण यानातःगु खः । सापारु थुकथं हनेगु –...

– लव कर्माचार्य – गुंलाया गुन्हि पुन्हि,बूबःया क्वाति पुन्हि ।ऋषिया लःबी तर्पण,का चीगु रक्षा बन्धन ।। थ्व च्वय्या छकूचा कविता चिनाखँ मखुला थें च्वं । थ्व छगू गुंलाय् लाः वइगु छगू पुन्हि खः । गुन्हि पुन्हि । थ्व गुंलाया गुन्हि पुन्हि धइगु नेपाल...

– लव कर्माचार्य – थ्व छगू गुंलाय् लाः वइगु छगू पुन्हि खः । गुन्हि पुन्हि । थ्व गुंलाया गुन्हि पुन्हि धइगु नेपाल संवतया न्हापांगु ला कछलां निसेंया लछि लछि निना ल्याखं झिला क्यं वइगु व लछिं लछि ल्याखं गुला क्यना च्वनीगु ल्याखं गुलागु ला हे गुंला जुया...

प्राडा. चुन्दा बज्राचार्य श्रावण कृष्ण दिलागाः त्रयोदशी कुन्हु न्यायेकीगु नखः गथांमुगः चः¥हे खः । नेवाःतय्सं सिनाज्या क्वचायेवं दकले न्हापां हनीगु नखः धयागु गथांमुगः खः । थ्व नखः वापी धुंकाः दकलय् न्हापां हनीगु वा थ्व नखः धुंसानिसें मेमेगु नखः...

सिल्लाथ्व पंचमि बिहिवाःया न्हि.श्रीपंचमि । श्रीपंचमियात बसन्त पंचमि धकाः नं धाइ । थौंया दिं ससुमाःजु अर्थात सरस्वतीया पूजा याइगु दिं खः । थौं ससुद्यःया पूजा देय् न्यंकं तःजिक याइ । थौंया दिं चिचाधिकःपिं मचातय्त आखः म्हसीकेगु निसें कयाः छुं नं न्हूगु...

–प्रा.डा. चुन्दा बज्राचार्य नेवाःतसें हनाः वयाच्वंगु नखः चखः अप्वः धयाथें तिथि अर्थात् चन्द्रमाया गति कथं हनाः वयाच्वंगु दु । बिस्का जात्रा व घ्यःचाकु संल्हु धकाः छगू निगू नखः गते कथं हनाः वयाच्वंगु नखः खः । यःमरि पुन्हीथें हे घ्यःचाकु संल्हु नं...

ललेन्द्र शाक्य ऐतिहासिक नगर किपू, येँपाखे। ७ किलोमिटर दक्षिण व यलपाखें पश्चिमपाखे लाःगु छगू पुलांगु नगर खः । स्वनिगःया स्थानीय आदिवासी नेवाः समुदायपिन्सं जात्रा हनेगु झ्वलय् न्हय्गां जात्रा बखुमदः दुनेया किपूया इन्द्रायणी जात्रा दँय्दसं दशमीया दिनय्...

थौ. बालाचःर्‍हेः थौं या न्हिं मदुपिनीगु नामं सतबजी व्हलेगु याइ । बालाचःर्‍हेयात कयाः थीथ िकथंया इतिहास व किमदन्ती दु । बालच्रःर्हे ्रः छु खः थ्व सम्वन्घय् ब्वनादिसँ छत्वाःचा खँ – “बालानन्द धाःम्ह मनुखं दिपय् उयातःम्ह सिम्ह्स्या ला मुयावबाल ला नयाः...

बौद्धमार्गी नेवाःतय्गु नितिं सकिमिला पुन्ही धयागु दिं तःधंगु दिं खः । थ्वहे दिनय् स्वयम्भू महाचैत्य प्रतिस्थापित याःगु धाइ । थ्व कुन्हु स्वयम्भू भगवानया थाय् वनाः पूजा याःवनेगु परम्परा दु । स्वयम्भुइ हलिमलि ब्वयेगु व तुतः ब्वनेगु परम्परा नं दु ।...

– सुवर्ण शाक्य –  संस्कृतिया ‘भोजन’ खँग्वःया अर्थ नयेगु, नकेगु, नसा, पोषण, शारीरिक मानसिक पथ्य व परिकार खः । भोजनथें तुं भोजया अर्थ नसा हे खः गुगु कि साःगु भिंगु प्वाः जायेक नयेगु । नेवाः भासय् ‘च’ व ‘ज’ ल्यूने वःगु खँग्वःया ‘च’ व ‘ज’या थासय् ‘य्’...

यंला सेवा वनाच्वंपिनि यंला सेवा धंकाः पारु भ्वय् बनेगु याइ । गुंलाबलय् बौद्ध स्थान गथे येँँँँय् जूसा गुंला बाजं थानाः स्वयम्भूइ वनेगु याइगु खः । यंला सेवाः धकाः थःथःगु क्षेत्र दुने पीथय् पुजाःयाइगु खः । तःधिकःपिं बिशेष यानाः सुथय् नसंचा । ज्यापुत ब“...

इन्द्रचोकय् सजेयानाः तयातःम्ह आकाशभैरवयात किराँतवंशी न्हापांम्ह जुजु यलम्बरया अवशेषया रुपं कयातःगु दु । येँया नेवाः समुदायया तःधंगु जात्रा येँयाः इन्द्रजात्रा आःतक नं क्वचाःगु मदुनि । रथयात्रा, लाखेप्याखं न्ह्यानाच्वंगु दु । येँयाः सुरु जुसांनिसें...

राम रंजितमजिपाः श्री लाखे आःजु शान्त भैरव वास्तवय् छम्ह राक्षस वर्गयाम्ह खः । आः झीसं मजिपाः श्री लाखे आःजुया वास्तविक इतिहास दुनेया धार्मिक बाखं न्ह्यब्वयेत्यना । मेपिं लाखेया बारे थन छुं न्ह्यमब्वये । सिर्फ मजिपाः श्री लाखे आःजुया बारे जक वर्णन...

प्राडा चुण्डा बज्राचार्यचथाः चतुर्थीयात धाइगु खः । थुकियात चौथी नं धायेगु याः गथेकि मंगल चौथी । चौथी खँग्वः आपालं चलन चल्तीया खँग्व खः । चौथी खँग्वः लिपा वनाः चथालय्हिल । थौंकन्ह्य चथाः धायेगु जुल । चथाःयात गणेश चौथी धकाः नं धायेगु याः । पार्वती...

प्राडा चुण्डा बज्राचार्य गुंलागाः औँसी अर्थात भाद्रकृष्ण औँसीकुन्हु नेवाः जातिया नापनापं मेमेगु जातिं नं थःत जन्म ब्यूम्ह अबुया दिर्घायु कामना यासे, अबुपाखे भिं जिवनया लागि सुवाःफयेगु दिं खः । बैशाखकृष्ण औँसीकुन्हु थःत जन्मयाःम्ह मांया ख्वाः स्वये...

प्राडा चुण्डा बज्राचार्यपञ्चदानया उत्पति बारे भाजु पुण्यरत्न बज्राचार्य थुकथं न्ह्य ब्वया बिज्याःगु दु । श्रावणशुक्ल अष्टमी तच्वतं तःधगु पर्वया दिं खः । परापूर्वकालस थ्व दकसिंबेन्हापा श्री ब्रम्हां थःगु मूलगु छ्यं महाद्यवं ध्यंकाः श्री दीपंकर बुद्ध...

प्राडा.चुण्डा बज्राचार्य गुंलाथ्व पुन्हिकुन्हुया दिंयात नेवाः समाजं गुंपुन्हि धकाः हनावयाच्वंगु दु । श्रावणशुक्ल पुर्णिमाया दिंकुन्हु हनीगु थ्व नखः नेवाः समाजय् गुन्हु यंक हनीगु खः । गुंलाथ्व पुन्हि अर्थात श्रावणशुक्ल पुर्णिमां लिसें गुंलागाः अष्टमी...

नर्मदेश्वर प्रधान ‘ जितः धाःसा व हे संस्कृत श्लोक लुमनी । तं वइ । फल दुगु सिमा थें क्वछुइमाः, नैतिक शिक्षा पालन याये । लिच्वः । धुसि लुइ । म्ह चाःतुइ । मतिइ वइ । थ्व संस्कृत श्लोकया विरोधय् नालिस तये । हर्जाना पुइके । क्षतिपूर्ति काये । गलत शिक्षाया...