–रिजु श्रेष्ठ, प्रिन्सिपल

हलिं नेवाः इंग्लिस स्कूल, थक्वाः–येँ

(रिजु श्रेष्ठ, बलम्बु खार्यां त्वाःयाम्ह, माँ रिता श्रेष्ठ व अबु जुजुकाजी श्रेष्ठया म्ह्याय् खः । वय्कलं श्री बलम्बु मा.बि, बलम्बुपाखें एसएलसी पास यानादीगु खः । रिजु श्रेष्ठं लिपा होटल म्यानेजमेन्ट बिषय कया क्याम्ब्रीज कलेज कुलेश्वरं प्लस टु सिधयेकादीगु खः । अनंलिं जनमैत्री कलेजपाखें म्यानेजमेन्टय् ब्याचलर व मास्टर्स सिधयेकादिल । नेपालभासाय् नं मास्टर्स सिधयेकादिल । थौंकन्हय् बुद्धिज्म विषयस न्हापांगु दँ बिश्व शान्ति बिहारय् यानाच्वनागु दु । अले नेवाःतय्गु तःधंगु छगू संगठन हलिं नेवाः गुथिया कार्यकारी कथं ज्या यानाच्वंनागु दु लिसें हलिं नेवाः इङ्गलिस स्कूल थक्वाःया निदँ न्ह्यःनिसें प्रिन्सिपलया कथं ज्या यानाच्वनागु दु । मय्जु रिजु श्रेष्ठयात साहित्य ब्वनेगु व च्वयेगु यः, अले नेपालभाषा नं यः । वय्कः हलिं नेवाः इंग्लिस स्कूलया प्रिन्सिपल मय्जु रिजु श्रेष्ठलिसे नेवाः अनलाइनन्यूजया ललेन्द्र शाक्यं यानादीगु खँल्हाबल्हाया लिधँसाय् बःचा हाकलं न्ह्यब्वयाच्वना । सं.)

नेवाः भाय् व संस्कृति, नेवाःतय्गु आर्थिक व लगजाःया नितिं नेवाः स्कूल त्वाःत्वालय् व नेवाः बस्तिइ नेवाः स्कूल । क्वालिटि एजुकेसन विथ लिडिङ्ग क्यापासिटि ।

हलिं नेवाः इंग्लिस स्कूल पलिस्था जूगु प्यदँ दत, गुकथं पलिस्था जुल स्कूल ?

नेवाःतय्गु म्हसीकालिसें भाषा लिपि, संस्कृति, संस्कार व तजिलजि, आर्थिक, लजगाः व ब्यबसाययात तिबः बिइत ने.सं. ११२९ निसें थक्वाथं न्ह्याःगु हलिं नेवाः गुथिया आज्जु दुने नेवाः भाय् व नेवाः शिक्षायात ल्यंकेगु नितिं झी मस्तय्त मातृभाषां शिक्षा बिइगु धकाः थुगु ब्वनेकुथि संचालन जूगु खः । नेवाः भाय् न्हनाः वनाच्वंगुलिं दिगो विकास यायेत चीधिकःपिन्त इमिगु न्हापांगु स्कूलिङ्गया बोलि हे मेमेगु लगायत नेवाः भाषा नं दुथ्याकाः यंकीगु निति पहल खः । २०६९ सालया श्री पन्चमिनिसें संस्कृतबिद् सत्यमोहन जोशीजुया मूपाहाँसुइ उलेज्या यानागु खः थुगु स्कूल ।

थौंकन्हय् स्कूलया प्रगति गुकथं जुयाच्वंगु दु ?

स्कूल दँय्दँसं थाहाँ वनाच्वंगु दु, बाँलानाच्वंगु दु, प्यदँ तकयात लिफः स्वइबले प्रगतिशील हे दु । मस्तय्ग् ल्याः थाहां वनाच्वंगु दु ।

 स्कूलया माध्यम भाषा छु खः ?

नेवाः स्कूल जूगुलिं नेपालभाषा माध्यमं संचालन जुयाच्वंगु दु, लिसें मेमेगु भाय् नं छय्ला, अङग्रेजी, व नेपाली  ।

स्कूलयात नेपालभाषाया सम्बन्धित निकायपाखें गुज्वःगु व गुलितक ग्वाहालि जुयाच्वंगु दु ?

जिगु बिचाः कथं थौंकन्हे बुद्धिजीवि व थीथी  खलः पुचः संस्थापाखें मातृभाषा शिक्षाय् गुगु समर्थन व तिबः बियाच्वंगु हे नेपालभाषा शिक्षाया नितिं तःधंगु ग्वाहालिथें च्वं, लिसें नेवाः स्कूल संचालन यायेफुगु नं ग्वाहालि हे तायेका ।

 नेवाःतय्गुनुगःनेवाः स्कूलय् मचात ब्वंकेमाः धैगु विषयस गुकथं जागरण ब्वलंकेमाःथें च्वं छिगु बिचालय् ? अले नेवाः स्कूलया भविष्य गुज्वःगु खंकादिया छिसं ?

नेवाः स्कूल दसावा तये फसा जक आः झीगु भाय् धिसिलाक्क न्हुगू पुस्तापिन्त बिइफइ, थौंकन्हे यक्व नेवाःतसें भाय्यात महत्व बिया मच्व, नेवाः स्कूलं सकसितं भाय् माः धैगु सचेत याइ, लिसें थुकि नेवाःतय्त तःधंगु आर्थिक व लजगाःयात नं प्रोत्साहन यानाच्वंगु दु, थुकिं नेवाः भाय् सःपिन्त हे लजगाः बिइगु धाःसा, झीगु भाषाय् नं लजगाः व आम्दानी दु धैगु सकारात्मक पक्ष न्ह्यब्वयेफइ । उकिं त्वाःत्वालय् नेवाः स्कूल अले अनं मातृभाषा झीहे मस्त ब्वंकेगु, थःगु भाय् सःसा व झीत हे फाइदा, लिपा थःगु भाय् मदयाः थःगु पहिचान मालेमालीगु अवस्था ब्वलनी मखु । अले नेवाः स्कूलया अभियान न्ह्याना च्वंगु दु, उकिं थुकिया भविष्य बांलाः, लिपा सायद त्वाःत्वालय् नेवाः स्कूल दइ धैगु आशा खः, थुकि सकल नेवाःत जागरुक जुइधुंकलथें च्वं ।

 नेवाः समुदायपिं जक खः कि गैरनेवाः समुदायपिं नं स्कूलय् दुथ्याः । यानि कि स्कूलय् नेवाः व गैर नेवाः मचात गुलिति दु ?

झीथाय् नेवाःलगायत गैरनेवाःतः नं दु । नेवाःत ३५ म्हं दु धाःसा गैरनेवाःतः २० म्हति दु, उकि नं तामाङ, मगःतलिसें बाहुन क्षेत्री नं दु । अले सकस्यां भाषा शिक्षायात समर्थन यानाच्वंगु नं दु ।

नेवाः भाय् गुकथं स्यना च्वनादियाले मचातय्त ?

झीथाय् प्ले ग्रुप, नर्सरी व एलकेजी कथं प्रि–स्कूल जक सुरु जुयाच्वंगु खः । उकिं नर्सरी व एल.के जी. तगिं कथं सफू दु, कोर्स कथं ब्वंकेगु जुइ । अले इमित कन्भरसेसन, खँल्हाबल्हा यायेगु अले मचाम्ये व थीथी मचा कासा कथं स्यनांच्वनां । अले दकले न्हापां ला इमित खँग्वः हे बुलुहुं स्यनेगु जुइ ।

नेपालय् मातृभाषां ब्वंकीगु स्कूल गुलि दु ? तथ्यांक दु ?

थौंकन्हे १०१ गू नेवाः स्कूल दूगु तथ्याङ्क दु । उकिमध्ये सरकारी स्तरय् ३० गू, विदेश सिक्किमय्) १२ गू, निजि स्तरय् ४६ गू, मकवानपुर १ गू, मुक्कं नेवाः स्कूल १२ गू दु धैगु न्यना ।

छि प्रिन्सिपल, हलिं नेवाः इंग्लिस स्कूलया गुज्वःगु कथं दायित्व बहन यानाच्वनादिया छिं ?

धात्थें प्रिन्सिपल धाःगु अतिकं तःधंगु जिम्मेवारी बोध याना, जि अतिकं लय्ताः, अवसर लिसें चुनौतित यक्व हे दु । उकिसनं चीधिकःपिं मचातय्त नेपालभाषा माध्यमं ब्वंकाः भाषाय् व शिक्षाया ख्यलय् छुं योगदान यायेगु कुतः जिमिगु हलिं नेवाः इङलिस स्कूलया खः । मस्तय्गु सर्वाङ्गिण बिकासनिसें इमिगु भबिष्ययात अतिकं जिम्मेवारीपूर्वक कयाच्वनागु दु । अले स्कूलया शिक्षाय् न्हापा मदुगु, भाय् संस्कार, तजिलजि व नखःचखः व लिपिया शिक्षा नं स्कूलं हे बिइगु मेगु जिम्मेवारी तायेका ।

ब्वनेकुथि दुने शिक्षक÷शिक्षिकापिन्सं व सम्बन्धित मनूतसें नेपालभाषा व नेवाः ख्यःयात कयाः गुलितक च्यूताः कयाच्वंगु खंका दिया छिं ?

थौंकन्हे ब्वनेकुथिया माध्यमं पश्चिम भेगय् छगू तःधंगू सचेत वःगु दु, नेवाः बस्तिइ नेवाः स्कूल माः धैगु जिमिगु धापू उकिं थुकी संलग्न लगानीकर्तानिसें स्यनामिपिं थःगु भाय्यात हे अवसर कथं ज्वना शिक्षादान बिइ खना लय्ता, थुकिं नेवाः भाषाय् नं रोजगार दइ धैगु प्रमाण ब्यूगु दुसा, सकलें थुकिया प्रति आशावादी हे खना । थुकिं नेवाःतय्गु भाषानिसें संस्कृति व लजगाः नं सुनिश्चित याइगुलि सकलें बिश्वस्त । अले इमिगु भाषा प्रेमं याना हे थुकी आबद्घ जूगु खना ।

नेवाः स्कूलयात राजनीतिक ख्यःपाखें छुं हस्तक्षेप बाय् छुं लिच्वः लाःगु दु ला ?

राजनीति याइबलें थःगु म्हसिका त्वःते मज्यूथें च्वं, राजनीति याःसां नेवाः राजनीति याःसां उकिं स्कूलय् छुं असर लाइमखुलाथें च्वं । उकिं याना अझ नेवाःत छथासं च्वनीगु ह्वताः चूलाकीथें च्वं ।

नेवाःतसें नं राजनीति यायेमाःथें च्वं कि मच्वं ?

थः गु अधिकार सुनिश्चित याना सम्बन्धित निकाय् व सरकारय् सः थ्वयेकेत पक्कां हे राजनीति यायेमाः, अझ नेवाःत ला झन लिपा लानाच्वंगुलिं थःगु राजनैतिक अधिकारया नितिं जूसां राजनीति आवश्यकथें च्वं ।

 हलिं नेवाः इंग्लिस स्कुलया आज्जु छु खः ?

नेवाः भाय् व संस्कृति, नेवाःतय्गु आर्थिक व लगजाःया नितिं नेवाः स्कूल त्वाःत्वालय् व नेवाः बस्तिइ नेवाः स्कूल । क्वालिटि एजुकेसन विथ लिडिङ्ग क्यापासिटि ।

दकले लिपा, छिं धाये हे माःगु नुगःखँ ल्यं दनिसा धयादिसँ ले ?

नेवाः बस्तिइ नेवाः स्कूलया लागिं सकसियां थःगु थासं पहल यानादित इनाप दु । अले मां भाय् छय्लाः दिसं, झीगु भाय् तःमि यायेनु धैगु इनाप । जय मां भाय् ।

विश्व मातृभाषा दिवसया लसताय् नेवाः अनलाइनन्युज ब्वनामि व स्वकुमिपिन्त छिं छु धयादी ?

सकलसित बिश्व मातृभाषा दिवसया लसताय् सकल मातृभाषा प्रेमीपिन्त भिंतुनां । लिसें नेवाः अनलाइनन्युजयात, बिशेष छितः यक्व सुभाय्, भाषा छ्यःसा जक हे थःगु भाय्या सम्मान जुइ, उकिं थःगु मांभाय् थःथःम्हेस्यां माया–मतिना यायेनु, सम्मान यायेनु धैगु जिगु व हलिं नेवाः स्कूलपाखें सकलसित इनाप दु । सुभाय् ।

(पुलांगु ल्ह्यया)