–डा. चुन्दा बज्राचार्य

“नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ धयातःथें लक्ष्मीयात पूजा यायेगु म्हपूजा याइबलय्थें मन्दः च्वया उगु मन्दलय् थःथःगु छेँया परम्पराया छसिकथं लः प्वताय्, अबीर, ताय्, वा, हाकुमुस्या, ग्वःमाय्, आखे, मन्दःया दुने चिकंमन्दः थानाः मन्दः च्वयेगु याइ । लः मन्दःया च्वसं प्वताय् वा अबीरं मन्दः च्वयाः उकि द्यःने तःसि, ख्वःसिं, स्यंगुलि, केरा, सुन्तलासि, पासि, हलुवावेद, स्याउ, चाकुसि आदि फलफूलया नापनापं खेलुइताः, क्वखा, लक्ष्मीस्वां, गोदावरी स्वां आदि स्वां तयाः तःसि ब्वया लक्ष्मीद्यःयात आराधना यानाः पूजा यायेगु याइ । लक्ष्मीपूजाबलय् दुम्ह लक्ष्मी द्यःयात सफा यानाः लक्ष्मीद्यः दुथाय् न्हूगु भ्वँया लक्ष्मीद्यः तिकाः पूजा यायेगु याइ । पूजाधुंकाः म्हपूजा यायेबलय्थें लक्ष्मीयात नं खँय् सगं, धौ सगं, मन्दलय् ब्वयातःगु तःसि नापंया सिसाबुसा (फलफूल)या सि सगं छायेगु याइ ।

पूजा सिधल धायेवं “नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ न्ह्यथना तःथें तुं चय्प्यता घासा तयाः थाय्भु तयेगु याइ । थाय् भुइ विशेष यानाः मोहनीबलय् स्याकुत्याकुकुन्हु स्वनातःगु ‘वा’यात बजि ल्हुयाः बजि, खंलायात सुकुला दयेकाः थाय् भुइ बजि व ला तयेगु याइ । लक्ष्मीपूजा कौलाकृष्ण अमाइकुन्हु जूगुलिं येँया बजारय् विशेष यानाः अमाइकुन्हु मेय्, दुगु, खसि आदि स्यानाः ला मीगु मयाः । अथे जूगुलिं मोहनीबलय् हे माःगु ला व बजि दयेकेगु जूगु खः । गुम्ह गुम्हसिया मोहनीबलय् वा स्वनेगु मयासे बजि हे स्वनेगु याइपिं नं दु । थथे स्वनातःगु बजि बिशेष यानाः थः छेँजः दुनेयापिं जःपिनि हे जक नयेगु याइ, पिनेयापिन्त नकेगु चलन मदु । लक्ष्मीपूजा यानाः छाइगु थाय् भुइ हलुलप्ते तयाः बजिं त्वःपुइगु याइ । थाय् भुइ म्वःसिप्वः, मरिचरि आदि परिकारया ब्यञ्जन तयेगु नं चलन दु ।

लक्ष्मीद्यःयात छाःगु सि सगं खेँ सगं वँउ–पाउँ, लाग्वः लापिनिसें धौ, म्वःसिप्वः, मरिचरि प्रयान्त दुगु थाय् भुइ किजापूजाया कन्हय् कुन्हु लक्ष्मीद्यः क्वकायेगु धकाः लक्ष्मीद्यः पूजा यानाः म्ह्याय् मचा, भिनामचापिन्त सःता छेँया जः सकसितं प्रसाद बीगु चलन दु ।

लक्ष्मीद्यः पूजा यानाः छेँजःपिनि लक्ष्मीपूजाया सिन्हः तिनाः गुम्हसिया भ्वय् नयेगु चलन दुसा गुम्हसिया समेबजि नयेगु चलन दु ।

लक्ष्मीपूजा याइबलय् छेँजःपिनि थःगु इच्छा कथं लक्ष्मीद्यःयात ध्यबा छायेगु नं चलन दु । गुम्ह गुम्हसिया लक्ष्मीपूजा याइबलय् दच्छिया दुने पिहाँवःगु लुँम्वः, वहःम्वः, दां छानाः दँय् दसं पिहाँवःगु दां संचय यायेगु चलन दु । लक्ष्मीद्यःयात छाःगु दां लिकायेगु चलन मदु । तसकं हे मजिमगाःसा बाय् आपत हे जुलसा जक लिकयाः खर्च यायेगु याइ, मखुसा हतपतं खर्च याइमखु । थ्व छगू कथं दां मुनेगु अर्थात् छगू प्रक्रिया नं खः ।

व्यापारीतय् दच्छिया आय–व्ययया खाता क्वचायेकेगु व न्हूगु खाता छ्यलेगु याइपिं दु । नेपाल संवत् कथं थःगु आय–व्ययया खाता छ्यलिपिनि धाःसा लक्ष्मीपूजाकुन्हु पुलांगु खाता क्वचायेका म्हपूजा अर्थात् लक्ष्मीपूजाया कन्हय् कुन्हुनिसें व्यापारया आय–व्ययया लागि न्हूगु खाता छ्यलेगु चलन दु ।

लक्ष्मीया प्रतीककथं लक्ष्मीया मूर्ति वा दां, लुँ, ज्वाहारात आदियात नं पूजा यायेगु चलन दु । थ्व फुक्क वस्तु सम्पन्नता चिं खः । उलि जक मखु दां तैगु, लुँ वहः तिसा तैगु सेफ, दराज कन्तुर आदियात लक्ष्मीया वासस्थान धकाः नं पूजा यायेगु चलन दु । तःतःच्वंक धनीपिन्संनिसें गरिबपिन्सं तक नं थःथःगु आत्मसन्तोष कयाः लक्ष्मीयात पूजा यायेगु चलन दु ।