नेवाः समुदाय नं हनावया यानाः वयाच्वंगु नखःचखः मध्येय् छुं छुं नखःचखः बहनिइ वा सन्ध्याकाः इलय् द्यःद्यःपिन्त पुजा यानाः नखः हनेगु याना वयाच्वंगु दु । गथे पाहाँचःह्रे हनीबलय् सन्ध्याकाः इलय् वा बहनीतिनि लुकुमाद्यः पुजा यानाः भ्वय् नयेगु याइगु खः । चथाः हनीबलय् नं आकाशय् चन्द्रमा लुइधुंकाः चन्द्रमा पुजा यानाः नखः हनेगु याइगु खः । अथे तुं लक्ष्मीपुजा नं बहनी हे जक यायेगु चलन दु । थथे बहनीया महत्व दुगु नःखःचःखः मध्यय् सिलाचःह्रे नं छगू खः ।

सिल्ला कृृष्ण चतुर्दशीकुन्हुया दिंयात सिलाचःह्रे धाइगु चलन दु । सिलाचःह्रेयात शिवरात्री, महाशिवरात्री धकाः नं धायेगु याः । थ्वकुन्हु विशेष यानाः महाद्यः पुजा यानाः, महाद्यःया नामय् अबसं च्वनाः हनीगु खः । सिल्ला कृष्ण चतुर्दशी अर्थात् फाल्गुण कृष्ण चतुर्दशीकुन्हु महाद्यःया उत्पति जूगु दिं धकाः नं धायेगु याः । अथे तुं थ्वकुन्हु मनूया आत्मा मोक्ष जुइगु वा भिंगु मन जुइगु दिं धकाः नं धायेगु याः । थ्वया बारे छपु परम्परागत चिबाखं नं दु ।

छन्हु छम्ह शिकारी न्हिछितक जंगलय् चाःचाः हिलं नं छम्ह हे शिकार याये मखं । सन्ध्याकाः इलय् वयाः छथाय् बेलपत्रया क्वय् वयाः झाःसु लन । उगु बेलपत्रम्हाया क्वसं लः मुनाच्वंगु छगू थाय् नं  दुगु जुयाच्वन । उगु लः दुगु थासय् हे बेलपत्रया हलं त्वपुयाच्वंगु छ्रगू महाद्यःया मूर्ति दुगु जुयाच्वन । शिकार याये मखंम्ह शिकारी बेलपत्रमाया क्वय् झासु ललं छपाः छपाः बेलपत्रया हः थ्वयाः कुतुका च्वंगु जुयाच्वन । उगु कुतुंवःगु बेलपत्रया हः महाद्यःया प्रतिमाय् लानाच्वंगु जुयाच्वन । अज्याःगु इलय् छम्ह मिसाम्ह चल्ला लः त्वने धकाः उगु थासय् वःबलय् शिकारीं स्यायेत्यन । थःत स्याये त्यंगु खनाः मिसाम्ह चल्लां जितः आः स्याये मतेनि, जिमि मचातय्त छक्वः नसा नकाः लिहां वये अले जक शिकार या धकाः धाल । थ्व खँ न्यनाः शिकारी मिसाम्ह चल्लायात त्वःता व्छत । अनं लिपा नं उगु  थासय् आपालं पशुपंक्षीत वल । दक्वसिनं छगू छगू त्वहः तल वन । दक्वसितं नं शिकारी त्वःताछ्वल । लिपा मिसाम्ह चल्लांनिसें दक्व झंगः पंक्षीतय् थःथःगु ज्या सिधयेकाः शिकारीयाथाय् थःत शिकार या धकाः बचं पुरा याः वल । तर शिकारीया धाःसा सुं नं पशुपंक्षीयात शिकार यायेमास्ते मवल । उलि  जक मखु हिंसा हे याये मास्तेवल । थथे जूगुया मू हुनि थ्व दिं धयागु फाल्गुण सिल्ला चर्तुदशीकुन्हु जूगु जुयाच्वन नापं शिकारीं बेलपत्रया हः कुतुकुगु महाद्यःया प्रतिमाय् लानाच्वन । थुकथं थ्व दिनय् महाद्यःयात पूजा यायेगु यायेवं हिंस्रक मन हे नं अहिंसा जुइगु वा भिंगु मन जुइगु जुयाच्वन । अथे मन भिनावःगु जूगुलि महाःद्यया दूत वयाः शिकारीयात शिवलोकय् यंकाः हिंस्रकपाखें मोक्ष प्राप्त याकल । अथे मोक्ष प्राप्त जुइगु जूगुलिं हे थ्वकुन्हु मनूतय्सं महाद्यःयात पुजा यानाः महाद्यःया नामय् सुचिनिचि यानाः म्वः ल्हुयाः, नीगु वसः पुनाः अवसं च्वनाः मृत्यु लिपा हानं छुं हे जन्म कायेम्वाःलेमा शिवलोकय् वने खनेमा धकाः विश्वास याइगु खः । महाद्यः धयाम्ह हे शक्ति खः । शिव धयाम्ह हे पशुपति खः । भाजु सत्यमोहन जोशीजुया धापू कथं पशुपतिया अर्थ हे आत्मायात मोक्ष बीम्ह मोक्षदायक खः । (नेपाली चाडपर्व २०३९ः ५८)

सिलाचःह्रे छाय्  हनेगु धयागु खँँ स्व. पुण्यरत्न वज्राचार्यया धापू थुकथं खनेदु । फाल्गुण महिना शिशिर ऋतुयागु निला मध्यय् लिपायागु लाय् लाः । थ्व लाय् माघ महिनाबलय् महाद्यःयागु रुद्रतत्वं अर्थात् जगतयात कल्याण याइगु तत्वं यानाः गना वयाच्वंगुलिं चुलि जायेकेगु याइ । उकथं जिर्णशिर्ण जूगु वस्तुयात न्हूगु रुप बिइगु शिबत्व प्राप्त जुइगु थ्व ला जूगुलिं फाल्गुण महिनाय् सिलाचःह्रे चखः कथं माने यानातःगु खः । (झिगु नखःचखः ने.सं. १०८४ पृ ८१) ।

सिलाचःह्रेया महत्वबारे लिङ्ग पुराणय्  महादेव वचन धकाः थुकथं न्ह्ब्वयातःगु दु । फाल्गुण त्रयोदशीकुन्हु म्वःल्हुयाः, अबसं च्वनाः, उकुन्हु हे चान्हय् जाग्राम च्वनाः त्रयोदशी फुनाः चतुर्दशी क्यने साथं महाद्यःया मूर्तिइ वा शिवलिङ्गय् अर्ध बियाः शिवरात्रीकुन्हु चान्हय् जाग्राम च्वनाः होमयात धाःसा सर्वसिद्धि लाभ जुइ । अथे तुं भारतीय् ब्रतोत्सव धयागु धार्मिक सफुतिइ शिलाचःह्रेया महत्वबारे महादेवं पार्वतीयात कना बिज्याःगु धकाः थुकथं न्ह्यब्वयातःगु दु । पार्वती महाद्यःयात दकले सकले तःधंगु व्रत धयागु गुबले धकाः न्याना बिज्याःबलय् महादेवं पार्वतीयात लिसः बियाबिज्याः कथं दकले सकले तःधंगु  ब्रत धयागु सुचिनिचि यानाः महाद्यःया नामय् ब्रत च्वन धाःसा यमलोक वने म्वायेक छक्वलं मुक्त जुयाः स्वर्गलोक थ्यनीगु खँ धयाबिज्याःगु दु । उकिं मनूतय्सं  थ्वकुन्हु न्ह्थुकुन्हुया चांनिसे अर्थात् फाल्गुण कृष्ण त्रयोदशीनिसें जाग्राम च्वनाः शिवरात्रीबलय् अबसं च्वनाः महाद्यःया पूजा याइगु खः । नापं शिवरात्री कुन्हुया चान्हय् महाद्यः व शिवलिङ्गय् न्ह्यःने यज्ञकुण्ड दयेकाः होम यक्ष नं यानाः जाग्राम च्वनीगु खः । थ्वकुन्हु न्हिहि महाद्यःया तोत्र भजन नं यायेगु याइ । भाजु सत्यमोहन जोशीजुं पशुपतियात मोक्षदायक धायेगु यानादिसा भाजु पुण्यरत्न बज्राचार्य झिगु नखःचखः सफुतिइ सिलाचःह्रेयात वैज्ञानिक ढंगं प्रकृतिइ वःगु ह्यूपाः वा परिवर्तनशीलता धकाः उल्लेख यानादीगु दु । वय्कःया धापू कथं रुद्र व शिव  धयागु हे परिवर्तन खः । न्हिन्हिं जुयाच्वंगु सृष्टि व विनास हे शिव खः । विनाश मजुइक सृष्टि जुइमखु । सृष्टि मजुइंक बिनास जुइमखु । सृष्टि व विनास हे प्रकृतिया रित खः । शिवशक्ति अर्थात् प्रकृतिया सृष्टि व विनास थुइकेत हनेगु हे शिलाचःह्रे हनेगु खः । प्रकृतिया सृष्टि व बिनास थुइकेगु धयागु ज्ञानप्राप्त यायेगु अथवा शिबरात्री मानेयानाः ज्ञानि जुइगु भिं जुइगु खः । उकिं शिंबरात्री मानेयायेगु परम्परा वैदिक कालंनिसें जुंसा नं थ्व विभिन्न धर्मालम्वीपिसं थःथःकथं चखः मानेयानाः वयाच्वंगु दु । हिन्दू, शैव धर्मालम्वीपिसं महाद्यः वा शिवलिङ्गयात पूजा यानाः मानेयाना वयाच्वन बौद्धमार्गीपिनि ज्ञानया भण्डार ग्वरःयात पूजा यानाः मानेयाना वयाच्वन खयेतल थ्व परम्परा अप्वः धयाथें बौद्धमार्गीपिन्सं मयाये धुंकल विशेषयानाः गुरुजुपिन्सं जक यानाः वयाच्वंगु परम्परा खः । नेवाःतय्सं थ्व सिलाचःह्रेयात चखः कथं हनावया च्वंगु दु । विशेष यानाः सुथनिंसे त्वाः त्वालय्, दुवाःदुवातय् मचातय्सं हासा ज्वनाः खिपः प्यनाः लँय् महाद्यःया चिकुल मि कुइकेत जगाः फ्वंनेगु याइगु खः । न्हिछितक जगाः फ्वंगु दामं घ्यः छुंचुं चिनि आदि न्यानाः मरिचरि दयकेगु याइ । फ्वनाहःगु सिँ दुवातय् दुवातय् द्यःद्यःपिनिगु न्ह्यःने वा महाद्यःया न्ह्यःने मि च्याकाः मि कुकुं मरि छुनाः हलुवा दयेकाः न्हिछि जगाः काःपिं, सकलें जानाः मरि इना नयेगु याइ ।

छेँय् छेँय् च्वंपिं मनूतय् महाद्यःयात पूजा यानाः गुम्हसिया अबसं च्वंसा गुम्हसिया महाद्यःया न्ह्यःने होम यज्ञ यायेगु याइ । गुम्हसियां अबसं च्वनाः शिवरात्री हनेगु याइ । बौद्ध धर्मावलम्बीपिनि विशेष याना ग्वरः पूजा याये माःपिनि धाःसा सुथय् छेँय् बँ इलाः सुचिनिचि यानाः मि कुइपिन्त सिँ दान यानाः बहनी छेँय् जः सकसियां जा नये धुंकाः छेँ जःछि सकलें मुनाः हासाय् ग्वरः तयाः उकिइ द्यःने सकसियां थःथः ब्वनेमाःगु सफु द्यतनाः छेँयया मूलम्ह मिजंम्हं पूजा यायेगु याइ । पूजा याइम्ह नं पूजा याइगु पूजाभः सकसियां थियाः संकल्प यानाः अर्थात् सकसियां पूजा याःगु सरह पूजा याइ । पूजा याःतल्ले सकले पूजा याःथाय् च्वनाः मकलय् सिँ  तयाः मि च्याकाः कुना च्वनेगु याइ । पूजा सिधल धायेवं थँजिंनिसें सकसिनं सिन्हः ती सिधल धायेव प्रसाद धकाः मरिचरि इनेगु नयेगु याइ, नापं  मकःकुकुं बरां गुलुमरि आदि नयेगु याइ । थुबलय् ग्वरः पूजा याइबलय् यःमरि पुन्हिबलय् थें ग्वरलय् न्हूगु बरां व वां ग्वरःलय् लुइगु नं याइ । ग्वरः लुयातःगु थासय् सुथ न्हापां दनाः सुनां ग्वरलय् च्वंगु प्रसाद लायेफत धाःसा वया ज्ञान गुण अप्वः दइ  धकाः चान्हय् हे अथवा थ्वकुन्हु सुथ न्हापां दनाः शिक्षा वा ज्ञान बीगु धकाः जाग्राम याकेगु चलन दु । कन्हय् कुन्हु अर्थात् फाल्गुण कृष्ण पञ्चमीकुन्हु सुथय् दनाः छेँजः सकलें पूजा यानातः गु ग्वरः भागि यायां थःथःगु सफु लिकायेगु याइ । सिलाचंःह्रेकुन्हु अर्थात् शिवरात्री वा महाशिवरात्रीकुन्हु येँ दुनेया पूर्व उत्तर दिशाय् न्ह्यानाच्वंगु बागमतीया सिथय् च्वंम्ह पशुपति द्यःयाथाय् यक्व भक्तजनपिं वया पूजा याः वइगु जूगुलि उगु थासय् तःधगु हे मेला जुइ । फाल्गुण शुक्ल त्रयोदशीनिसें जाग्राम च्वनाः चर्तुदशीकुन्हु महाद्यःयात पूजा यानाः फाल्गुण शुक्ल चतुर्दशीकुन्हुतक भक्तजनपिसं होम, जप तप यायेगु याइ । थुबलय् ग्राहस्थ्य जीवन न्ह्याकाः च्वपिंनिसें सन्तमन्त जोगी महात्मापिं तकं सकसिनं बागमती वनाः म्वः ल्हुयाः पशुपति महाद्यःयात दर्शन यानाः पूजा यायेगु याइ । गुम्हं अबसं च्वनेगु त्रियोदशीनिसें चतुर्दशीया चा न्ह्यःतक जाग्राम च्वनाः भिंगु चित्त याना थुगु जुनिं मोक्ष प्राप्तया कामना यायेगु याइ ।

सरकारं शिबरात्री पर्वयात महान पर्वया रुपय् माने यानाः थ्व कुन्हु राष्ट्रिय बिदा हे बीगु यानावयाच्वंगु दु । शिबरात्रीकुन्हु न्हिनय् येँया तिंख्यलय् सेना शिवरात्री बडाई धकाः बाडा पतका मुइकेगु परम्परा दु । थुबलय् सेनां  ज्याझ्वःयात नं भव्यता बीगु नितिं राष्ट्राध्यक्ष नापं उपस्थित जुइगु  चलन दु । धार्मिक सहिष्णुता दुगु नेयाः देशय् शिबरात्रीयात थःथः कथं पूजा यानाः हनेगु यानाच्वंगु दु । नेवाःतय् नापंनापं मेमेगु जातजातियापिन्सं नं थःथः कथं हनेगु यानाः वयाच्वंगु धयागु पशुपतिया महिमा अथवा जीवनपाखें मोक्ष, भिंगु चित्तया कामना, सृष्टि व बिनासया प्रकृया थ्व फुक्क प्रगति हे खः । मनू जन्म जुइ, छन्हु वया अन्त जुइ थुलि जक मखु जगतय् गुलिं नं सृष्टि जुइ छन्हुया छन्हु अवश्य नं अन्त जुइ, थ्व धुव्रसत्य खः , थ्वयात धार्मिक सहिष्णुता कथं मानेयाःगु वैज्ञानिक कथं वा प्रकृतिया प्रकृया कथं न्ह्याःगु कथं थ्व माने यायेमाःगु हे खँ खः । उकिं महाशिवरात्रीयात सकसिनं मानेयाना वयाच्वंगु खः ।