२०७५ मङ्सिर २२, शनिबार ११:३०:०३

मंगल ग्रहया विस्तृत अध्ययनया नितिं अमेरिकी अन्तरिक्ष संस्था नासां प्रक्षेपण याःगु यान इनसाइत ल्यान्डर सोमवाः सुथांलाक्क मंगल ग्रहया सतहय् थ्यंगु दु ।

वंगु मामर्च ५ तारेखय् मंगल ग्रह खोज अभियानया नितिं नासां यान प्रक्षेपण याःगु खः ।

३० करोड माईल अर्थात ४५.८ करोड किलोमिटर दूरी तय यानाः इनसाइट सोमवाः मंगल ग्रहया सतहय् च्वंगु एलिसियम प्लानिशिया नांया विन्दुइ अवतरण याःगु खः । उगु थाय् मंगल ग्रहया भूमध्य रेखाया लिक्क लाः ।

इनसाइट मिसनया आज्जु मंगल ग्रहया जमिन दुने सुलाच्वंगु रहस्यया मालेगु ज्या यानाः आपालं जानकारी मुंकेगु खः ।

इनसाइटं मंगल ग्रहपाखें पृथ्वीइ सन्देश छ्वयाहसें थः ज्या न्ह्याकेगु नितिं तयार जूगु संकेत याःगु दु । सूर्द्यःया जः ग्रहण यायेगु नितिं यानं थःगु सोलार प्यानल नं तयेधुंकूगु दुसा व थःहे चार्ज जुइगु सुरु याःगु दु ।

नसाया इनसाइट प्रोजेक्ट म्यानेजर टम हफम्यानं धयादी, “आः इनसाइटं मज्जां हे ज्या यायेफइ । वं थःगु ब्याट्री रिचार्ज यानाच्वंगु दु ।”

पृथ्वीबाहेक ब्रम्हाण्डय् जीवनया अस्तित्व जुइफइगु धाःगु ह्याउँगु ग्रह मंगल ग्रहया बारे थीथी न्ह्याइपुगु खँत वैज्ञानिकपिन्सं लुइके धुंकूगु दु ।

वमध्ये १० गू तथ्य थथे दु ः

–मंगल ग्रह सूर्द्यःसिबें १४.२ करोड माइल तापाः । सूर्द्यःलिसेया दूरीयाल्याखं मंगल ग्रह लिक्कपाखें प्यंगूगु थासय् लाःगु दु । जबकि पृथ्वी सूर्द्यःसिबें ९ करोड ३० लाख माइल तापाः व दूरीया ल्याखं स्वंगूगु थासय् लानाच्वंगु दु ।

–मंगल ग्रह पृथ्वीसिबें आकारया ल्याखं थ्यंमथ्यं बच्छि चीधं । थुकिया व्यास ४२२० माइल दु । वजनया ल्याखं मंगल ग्रहया तौल पृथ्वीया सिबें १० गुणा म्हो जू ।

–पृथ्वीइ ३६५ दिंया दच्छि जुइ । तर मंगल ग्रहय् ६८७ दिंया दच्छि जुइ । थुकिया मतलब मंगल ग्रह नं सूर्द्यःया छक्व परिक्रमा यायेत ६८७ दिं तुइ ।

–मंगल ग्रहय् २४ घौ ३७ मिनेटया छन्हु दिं जुइ ।

–अतिकं ख्वाउँगु, धूया धाकुफय् व तीव्र फय्थें जाःगु प्राकृतिक प्रक्रियात मंगल ग्रहय् निरन्तर जुयाच्वनी । तांन्वःगु इलय् अधिकतम तापक्रम ३० डिग्री सेल्सियस व चिकुलाया इलय् शून्यपाखें म्हो जुयाः माइनस १४० डिग्री सेल्सियस तक थ्यनी ।

–मंगल ग्रहय् नं पृथ्वीइ थें हे दँय् प्यंगू ऋतु दु ।

–पृथ्वी व मंगल ग्रहया गुरुत्वाकर्षण शक्तिइ भिन्नता दु । उकिं पृथ्वीइ १०० पाउण्ड तौलया छुं नं वस्तु मंगल ग्रहय् ३८ पाउण्डया जुइ ।

–पृथ्वीयाउपग्रह छगू दु, तिमिला । मंगल ग्रहया धाःसा निगू चन्द्रमा दु । छगू फाबोस वमेगु डिमोस ।

–पृथ्वीया सतहथें हे मंगल ग्रहया सतह नं प्यंगू पत्रं निर्माण जुयाच्वंगु दु । क्रस्ट, मेन्टल, आउटर कोर व इनर कोर ।

–मंगल ग्रहय् ९६ प्रतिशत कार्वनडाइअक्साइड दु । अथेहे, १.९३ प्रतिशत आर्गन, ०.१४ प्रतिशत अक्सिजन व २ प्रतिशत नाइट्रोजन दु । लिसें छुं मात्राय् कार्वन मोनोअक्साइड नं लुयावःगु दु ।

बीबीसी