नेवा: अनलाइन न्युज | २०७९ चैत्र ८, बुधबार १३:१९:०१

सुथय् ३ निसें ६ ता तकया इलय् अप्वः धयाथें नुगःचु (मुटु) ल्वय्या ल्वगिपिन्त हर्ट अट्याक जुइगु जोखिम उच्च जू । सुथया इलय् झीगु म्हगलय् तनाव हार्मोन व कर्टिसोल हर्मोनया स्तर अप्वः जुइ, गुकिं हर्ट अट्याक जुइगु सम्भावना मेमेगु इलय् सिबें अप्वः जुइ ।

सुं सुं मनूतय्त चेत अवस्थाय् हे हर्ट अट्याक जुइसा गुलिंसित देनाच्वंगु अर्थात् न्ह्यः वयाच्वंगु अवस्थाय् हर्ट अट्याक जुइफु । गुकियात ‘साइलेन्ट हर्ट अट्याक’ धाइ ।

सामान्य मनूसिबें उमेर अप्वः जूम्ह व मधुमेहया ल्वगियात अप्वः साइलेन्ट हर्ट अट्याकया जोमिख अप्वः जुइ । स्याइमखूगु कथंया हर्ट अट्याक जुइबलय् जःखःया मनूतसें सीमखु व तत्काल मृत्युया जोखिम जुइफु ।

देने न्ह्यः रक्तचाप अप्वःगु, अतिकं तनाव, उच्च रक्तचाप व मधुमेहया वासः त्वःफ्यूगु अवस्थाय् नं देनाच्वंगु अवस्थाय् हर्ट अट्याक जुइफूगु सम्भावना अप्वः दु । अथेहे, अतिकं अय्लाः त्वनेबलय् नुगःचुया चाल तीव्र जुइगु लिसें अक्सिजनया माग अप्वः जुइ, गुकिया हुनिं नं हर्ट अट्याकया जोखिम अप्वः जुइ ।

हर्ट अट्याक न्ह्यः खनेदइगु लक्षण :

देनाच्वंगु अवस्थाय् जुइगु हर्ट अट्याकय् छुं संकेत खनेदइमखु । तर चेत अवस्थाय् धाःसा छातीइ भारीपन, छाती स्याइगु, खवगु ल्हाः व लपा स्याइगु, नुगःचु (मुटु)या धड्कन अप्वइगु, दनेत थाकुइगु, इक्कुसे च्वनीगु, आकाझाकां कमजोर महसुस जुयाः मृत्युया ग्याःचिकु जुइगु, आकाझाकां चःति वइगु, वाकवाकी जुइगुथें जाःगु थीथी लक्षण खनेदइ । थ्व फुक्क लक्षण फुक्कसिके खने नं मदयेफु ।

खासयानाः छु इलय् हर्ट अट्याक जुइफु ?

सुथया इलय् हर्ट अट्याकया जोखिम अप्वः दु । सुथया इलय् तनावया हार्मोन अप्वः जुइ, गुकिं नुगःचुइ दबाब लायेफूगु हुनिं सुथय् अप्वः जोखिम जू ।

उकिं प्रेसर नापेयाःसां नं बहनी व सुथय् यानाः २४ घौया हे स्वयेगु याइ । २४ घौया प्रेसर स्वयेबलय् बहनीया अप्वः व सुथया नं अप्वः दुसा हर्ट अट्याक जुइगु जोखिम जुइ । सामान्य कथं बहनी प्रेसर म्हो जुइमाः । यदि बहनीया प्रेसर म्हो जूगु मदुसा सुथपाखे हर्ट अट्याकया जोखिम अप्वः जुइ ।

चःबिइ हर्ट अट्याकया जोखिम :

सुथय् दनेबलय् पिसाब च्यापेजुयाच्वंगु जुइ । हथासं जुरुक्क दनेखतं चःबि वनेबलय् प्रेसर ड्रप जुइफु, गुकिं गुलिंसित हर्ट अट्याकया जोखिम जुइफु ।

अथेहे, चःबिइ वनेबलय् दिसा यायेबलय् बल यायेबलय् नुगःचुया धमनीइ थप दबाब जुइ । उकिं हर्ट अट्याक वा ‘कार्डियक अरेस्ट’ जुइफु ।

हर्ट अट्याक जूसा छु यायेगु ले ?

हर्ट अट्याकया छुं निश्चित ई जुइमखु । न्ह्याथाय् नं न्ह्याग्गु इलय् नं हर्ट अट्याक जुइफु । उकिं थुज्वःगु खँय् पूर्व सचेतना आवश्यक जू । दीर्घ ल्वगिं एसप्रिन नांया वासः ज्वनाः जुइगु पायछि जुइ । थुज्वःगु वासः छेँय् नं न्यानाः तयातये फइ । उच्च रक्तचाप, मधुमेह व जलास्यँ (किड्नी)या ल्वगिं थुकी आपालं सतर्कता छ्यलेमाः । यदि छातीइ आकाझाकां असहज जुल, भारीपन महसुस जुल व हर्ट अट्याकया शंका जुइखतं थ्व एसप्रिन वासः नयेमाः ।

हर्ट अट्याकया शंका जुइखतं आराम यायेमाः । हर्ट अट्याक जुइगु इलय् म्हगलं अप्वः हे अक्सिजन माग याइ । उकिं म्हगःयात अक्सिजन अप्वः मालीगु जूगुलिं ज्या मयाःसे शान्त जुया च्वनेमाः ।

नुगःचु (मुटु)यात स्वस्थ तयेगु उपाय :

दीर्घ ल्वगि नं मुटु ल्वय्या जोखिमया कारक कथं काइ, उकिं दीर्घ ल्वगि जूपिन्सं थुकिया नियन्त्रण यायेबलय् मुटु ल्वय्या जोखिम म्हो जुइ । उकिं, चि यक्व व चिल्लो मनयेगु, न्हिथं व्यायाम, तनाव व्यवस्थापन मयायेगु, मोटोपन जुइके मबिइगु, छुं ज्याय् हथासं पलाः मतयेगु, धुम्रपान व मद्यपान मयायेगु थेंजाःगु जीवनशैली छ्यःगु खण्डय् नुगःचुयात स्वस्थ यानाः तयेफइ ।

(डा. कमल लम्साल बरिष्ठ नुगःचु ल्वय् विशेषज्ञ खः । वय्कः ओम अस्पतालय् ज्या यानाच्वंगु दु ।)