नेवा: अनलाइन न्युज – रासस | नेपाल संवत ११४५ कछलाथ्व सकिमना पुन्ही (२०८१ कार्तिक ३० गते) शुक्रवाः

धर्मेन्द्र झा 

बाकु (अजरबैजान), हरितगृह ग्यासया उत्सर्जनया हुनिंं जूगु वातावरणीय समस्यापाखें अप्वः प्रभावित देय्त थ्व इलय् थन थःपिंसं जलवायु न्याय दयेमाः धकाः सः तयाच्वंगु दु । सोमबाःनिसें अजरबैजानया बाकुइ जुयाच्वंगु कोप २९ या सम्मेलनय् गुँ लागा व टापु देय्तय् प्रतिनिधि छसः जुयाः थःपिंसं कार्बन उत्सर्जनय् छुं नं भूमिका मतःसां नं औद्योगिक व विकसित देयतय्सं याःगु उत्सर्जनया हुनिं थी थी समस्यात फयाच्वनेमाःगुलिं उकीया इमिसं क्षतिपूर्ति बिइमाः धैगु मंकाः माग तःगु खः ।     सम्मेलनय् नेपाललगायत उत्थें जाःगु वातावरणीय समस्या फयाःच्वंगु देय्तय्सं जलवायु ह्यूपाःपाखें जूगु बहुआयामिक लिच्वः म्ह्वः यायेत समष्टिगत नापं सङ्ख्यात्मक हानिनोक्सानी मुंकाः जलवायुवित्त व्यवस्थापनय् बः ब्यूगु दु । उगु देय्या राष्ट्र÷सरकार प्रमुखं लिपाया पुस्तातय्त स्वच्छ पृथ्वी लःल्हायेत च्वय्च्वंगु ब्व व क्वय्च्वंग ब्वया देय्त दथुइ सौहार्दता जुइमाःगु धाःगु दु । उगु देय्तय्सं जलवायु ह्यूपांः वयेफइगु सङ्कटया पूर्वानुमान यायेफइमखु धासें मंकाःज्या व जलवायुवित्त व्यवस्थापन यायेत बः ब्यूगु दु । जलवायु ह्यूपाः दक्वसिया मंकाः हाथ्या जूगु व थुकियात फुक्कसिनं सामूहिक कथं थुइकाः नापं मंकाः कुतःपाखें ज्यंकेमाःगु उगु देय्तय्गु माग खः ।     अल्पविकसित देय्तय्गु राष्ट्र÷सरकार प्रमुखं जलवायु ह्यूपाःपाखें जूगु लिच्वःयात कयाः विकसित देय्त गम्भीर जुइमाःगुली बः बियादिल । वय्कःपिंसं विकसित देय्तय्गु हुनिं जलवायु ह्यूपाःय् अप्वः वृद्धि जूगु धयादीगु खः । अल्पविकसित व विकासोन्मुख देय्तय्त अनुकूलन नापं प्रदूषण म्ह्वः यायेत माक्वः आर्थिक व मेमेगु ग्वाहालि दयेकेत संयुक्त राष्ट्र«सङ्घं अझ कुतः यायेमाःगुली बः बियादीगु दु । जलवायु ह्यूपाःया लिच्वतं गुँ लायाया पारिस्थितिकीय प्रणाली व अनया मनूतय्गु जीवनशैलीइ लाःगु लिच्वःबारे ध्यान सालाकासें थ्वसम्बन्धी ठोस कार्ययोजना दयेकाः न्ह्याःवनेमाः धकाः नं वय्कःपिंसं ध्वाथुइकादिल ।     जलवायु ह्यूपाःया हुनिं ब्वलंगु समस्या व जोखिम फयाच्वंपिं देय्तय्त सहुलियतपूर्ण स्रोत उपलब्ध जुइमाःगु बिचाः तसें वय्कःपिंसं कोप २९ अन्तर्गत जुइगु बैठक, सहलह व खँल्हाबल्हाय् थ्व विषययात तःजिक न्ह्यथःगु दु । जलवायु ह्यूपाः दकसिगु मंकाः हाथ्या जूगुलिं व थुकियात ज्यंकेत दक्वसिगुं मंकाः कुतः जुइमाःगु जूसाः नं जलवायु ह्यूपाःपाखें अप्वः प्रभावित देय्तदथुइ मंकाःज्या जुइमाःगु आवश्यकताय् थुगुसी तसकं च्यूताः क्यन । सम्मेलनय् ४० गू देय्या राष्ट्रपति वा उपराष्ट्रपति नापं ३५ गू देय्या प्रधानमन्त्रीतय्सं ब्वति काःगु खः ।     

राष्ट्रपति पौडेलया प्रष्ट बिचाः     

 नेपाली प्रतिनिधिमण्डलया नेतृत्व यासें  बाकु झायादीम्ह राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलं थःगु सम्बोधनया झ्वलय् जलवायु परिवर्तनपाखें नेपालं भोगेयानाच्वंगु लिच्वःया बारे विश्वसमुदायया  ध्यान सालादिल । वय्कलं पहाडी देय्तय्त लानाच्वंगु जलवायु जोखिमया प्रभाव सामुद्रिक देतय्त लायेफूगु व सामुद्रिक किनार च्वय् थहाँवये फइगु जूगुलीं  वइगु दिँलय् पर्वतीय देय् व सामुद्रिक देय्त मिलेजुया मंकाः ज्याझ्वःलिसें एकीकृत कथं ज्या न्ह्याकेमाःगुलिइ बः बियादिल । वय्कलं विकसित देय्तय्त जलवायु ह्यूपाःया लिच्वः थुइकाबिइमाःगु खँ कनादिल । अल्पविकसित व  विकासोन्मुख देय्तय्सं उमिगु छुँ हे ल्हाः मदूगुसां नं ग्यानापुसे च्वंक न्ह्यने वःगु जलवायु ह्यूपाःया समस्यापाखें बचे जुइत विकसित देय्तपाखें खनेदयेक ग्वाहालि कायेमखंगु राष्ट्रपति पौडेलया धापू दु ।  ।     अल्पविकसित देय्तय्गु विश्व समन्वय परिषद्या अध्यक्ष देय्या हैसियतं थुगु देय्तय्गु च्यूताः व  हकया रक्षा यायेत नेपाः प्रतिबद्ध दूगु वय्कःया धापू खः । वय्कलं जलवायु ह्यूपाःपाखें नेपालं फयेमाःगु असरयात म्ह्वः यायेत विकसित देय्तय्सं अनुदान बियादीत नं इनाप यानादिल । वय्कलं जलवायु वित्तया स्रोतय् नं थीथी प्रक्रियागत व मेमेगु जटिलताया कारणं कायेमफूगु धकाः वय्कलं धयादिल, “वःगु स्रोत सरकारी संयन्त्रपाखें खर्च जुइगु अप्वः प्रभावकारी जुइ छाय्धाःसा सरकार न्ह्याबलें जनताप्रति जवाफदेही जुइ, मेमेगु ख्यलं यजाःगु जवाफदेहिता कःघायेम्वाः, थुकी नं विकसित देय्तय्त आश्वस्त यायेत संयुक्त राष्ट्र«सङ्घं भूमिका म्हिती धैगु तायेकाः ।”कोप–२९ या झ्वलय् नेपालं ग्वसाःग्वःगु ‘गुँ लागाया जलवायुजन्य हानि व नोक्सानीया संबोधन’ शीर्षकया उच्चस्तरीय ‘राउण्ड टेबल’ बैठकय् नं राष्ट्रपति पौडेलं जलवायु जोखिमया प्रभावपाखें बचे जुइत वइगु दिं गुँ लागाया देय् व सामुद्रिक देय्तय्सं नापं मंकाः ज्याझ्वः यानाः मंकाः कथं ज्या यायेत आह्वान यानादिल । “गुँ लागाया देय्तय्त जूगु जलवायु जोखिमया प्रभाव सामुद्रिक देय्तय्त नं जुइफइगु व सामुद्रिक सिथय् जः थहांवयेफइगु जूगुलिं वइगु दिं गुँ लागाया देय्त व सामुद्रिक देय्त मिले जुयाः मंकाः ज्याझ्वः यानाः न्ह्यावनेत जिं हार्दिक आह्वान याना”, राष्ट्रपति पौडेलं धयादिल ।     जलवायु ह्यूपाःया उत्थें प्रभावित देय्तय्त छथाय् हे तयाः सहलह याःसा समस्याया बारे थुइके व ज्यंके नं अःपुइगु विश्वास यानातःगु दु । राष्ट्रपति पौडेलं लिपांगु दिँकुन्हु नेपालं फयेमाःगु जलवायु समस्याया हाथ्या तसकं नुगःस्याःगु धासें विश्वया दकसिबे तःजाःगु च्वापुगुँ सगरमाथा लिक्क च्वंगु हिमताल तज्याःबलय् फुक्क थामय् गां चुइकूगु, वंगु स्वलाय् जलवायुजन्य प्रकोपय् लानाः नेपालय् जक न्यासः स्वयाः अप्वः मनूत सीगु व खर्ब स्वयां अप्वःया हानि नोक्सानी जूगु न्ह्यथंबलय् नेपाःया अवस्थायात खनाः यक्व देसं तसकं चिन्ता व च्यूता क्यंगु खः ।     

थःगु मुद्दा न्ह्यथनेत नेपाः सफल     

न्हापाया कोप सम्मेलनय् थें हे नेपालं थुगुसी नं जलवायुजन्य सङ्कटया हुनिं गुँ लागा असुरक्षित जूगु, च्वापुगुँया च्वापु नायाः कालापत्थरय् हिलावनाच्वंगु, हिमताल तज्याइगु खतरा दूगु थेंजाःगु जोखिम दु धकाः गुँ लागाया मुद्दायात उच्च प्राथमिकताकथं न्ह्यथंगु दु । कोप–२९ य् जलवायुजन्य जोखिम म्ह्वः यायेत व देय्या मुक्कं हित जुइकेत मूकथं खुगू मुद्दायात उच्च प्राथमिकता बियाः नेपाःया प्रतिनिधित कोपय् दंवंगु खः । वन नापं वातावरण मन्त्रालयया कथं जलवायु वित्त, जलवायुजन्य हानि नोक्सानी म्ह्वः यायेगु, कार्बन व्यापार, उत्सर्जन मापन, गुँ लागाया मुद्दा, प्रविधि व क्षमता अभिवृद्धि, जलवायु ह्यूपाःया अनुकूलन, समावेशिताया खुगू विषयगत कार्यपत्र तयार याःगु खः ।     कोप २९ य् ब्वति कायेगु झ्वलय् राष्ट्रपति पौडेलं संयुक्त राष्ट्रसङ्घया महासचिव एन्टोनिओ गुटेरेसलिसें थीथी राष्ट्र प्रमुखलिसे औपचारिक÷अनौपचारिक खँल्हाबल्हा यानाः अल्पविकसित व विकासोन्मुख देय्तय्सं इमिगु छुं नं योगदान मदुगु तःधंगु समस्या जूगु जलवायु ह्यूपाःपाखें बचे जुइत विकसित देय्तपाखें माक्व ग्वहालि मदूगु धयादिल । वय्कलं अल्पविकसित व विकासोन्मुख देय्तय्त वातावरणीय अनुकूलन व फयेमाःगु लिच्वः म्ह्वः यायेत गाक्व आर्थिक व मेमेगु ग्वाहालि दयेकेत संयुक्त राष्ट्र«सङ्घं अझ कुतः यायेमाः धकाः बः बियादिल ।  थुगु दँया सम्मेलनय् थःगु मुद्दात स्पष्ट यायेत नेपाः ताःलाःगु दु । राष्ट्रपतिया नेतृत्वय् काःगु ब्वतिं सम्मेलनप्रति नेपाःया महत्वयात जक मखु, दुग्यंगु तयारी व स्पष्ट बिचाःपाखें नं नेपाःया उपस्थिति तसकं महत्वपूर्ण जूगु दु । नेपालं समुन्द्र व च्वापुगुँया खँ न्ह्यब्वयाः गुँ लागा व समुन्द्रतटीय देय्तय्गु सःलिसें उकिं मेमेगु देसय् नं लायेफूगु समस्याप्रति विश्वया ध्यान सालेत ताःलागु दु । सम्मेलनया झ्वलय् जूगु थी थी बैठकय् नं नेपाःया प्रतिनिधिमण्डलया दुजःतय्गु सक्रिय ब्वतिं जलवायु ह्यूपालं हःगु हाथ्या व वइगु दिं विश्व समुदायपाखें अपेक्षा याःगु ग्वाहालि जलवायु न्यायया ल्याखँ सान्दर्भिक व आवश्यक जू धइगु प्रष्ट बिचाः तयेफःसा वइगु दिँ नेपाःयात अझ ग्वाहालि यायेमाःगु ख्यःत लुइकेत ग्वाहालि जुइगु अपेक्षा याःगु दु ।

‘ब्लु जोन’ व ‘ग्रिन जोन’ य् रस्साकस्सी     

कार्बन उत्सर्जन यानाच्वंपिं विकसित देय् व तसकं याकनं आर्थिक वृद्धि यानाच्वंपिं देय्तय्सं उच्च जलवायु जोखिमय् लाःगु देय्तय्गु निंतिं अप्वः ग्वाहालि यायेमाःगु माग छुं दँ न्ह्यःनिसें न्ह्यथनावयाच्वंगु दु । हरेक सम्मेलनय् कार्बन उत्सर्जन म्ह्वः यायेत विकसित देय्तय्सं पूवंकेमाःगु भाला व जलवायु जोखिमय् लाःगु देय्तय्सं फयेमाःगु हाथ्यात ज्यंकेत माःगु ग्वाहालिया थी थी ढाँचा व प्रस्तावय् दुग्यंक सहलह जुइगु याः । थुगुसी नं थ्व मुद्दा हे मू जुयाः निथ्वः पुचःया बिस्कंबिस्कं  बहस व सहलह जुयाच्वंगु दु ।     

सम्मेलनय् ब्वति काःवःपिं थी थी देय्या राष्ट्र÷सरकार प्रमुखलिसेंया उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डलं स्पष्ट निर्देश यानाः देश लिहाँवनाच्वंगु दु धाःसा मेमेपिं ब्वति काःपिं निगूपक्षीय व बहुपक्षीय सहलह व बहसय् वनाच्वंगु दु । ‘ब्लु जोन’या कथं जूगु सम्मेलनय् उच्चस्तरीय व्यक्तितय्सं थःथःगु देय्या अवस्था, लिपांगु योजनालिसेंया विषयलय् संबोधनया झ्वलय् बिचाः प्वंगूगु दु । विश्वया थ्यंमथ्यं निसः देय्या राष्ट्रप्रमुखनिसें मेमेपिं उच्च व्यक्तित्वतय्सं थुकिइ ब्वति काःगु खः । थन ‘ग्रिन जोन’ य् च्वंपिं थी थी देय्या नागरिक समाज, वातावरण ख्यलय् क्रियाशील सङ्घसंस्थाया प्रतिनिधि चान्हिँ मधाःसे जलवायु ह्यूपाःया समस्यायात म्ह्वः यायेत व उकिं प्रभावित जनताया भिंया निंतिं ठोस नीतिगत व्यवस्था व कार्ययोजना तयार यायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु । इमिसं दयेकूगु न्वाखँया लिधंसाय् सम्मेलनया निष्कर्ष पिकायेत ग्वाहालि जुइ । वइगु मङ्सिर ७ गतेतक जुइगु थ्व सम्मेलनं वइगु दिँया निंतिं स्पष्ट कार्ययोजना दयेकी धइगुली विश्व समुदायं पियाच्वंगु दु ।     

(च्वमि झा राससया कार्यकारी नायः खः ।)   

Categorized in बिचा: