– लव कर्माचार्य –

थ्व छगू गुंलाय् लाः वइगु छगू पुन्हि खः । गुन्हि पुन्हि । थ्व गुंलाया गुन्हि पुन्हि धइगु नेपाल संवतया न्हापांगु ला कछलां निसेंया लछि लछि निना ल्याखं झिला क्यं वइगु व लछिं लछि ल्याखं गुला क्यना च्वनीगु ल्याखं गुलागु ला हे गुंला जुयाच्वनी ।

उकिं थ्व गुंलाया गुन्हिपुन्हि खः । चान्द्रमासया ल्याखं थ्व श्रावण मासय् लाइगु जुया हे थ्व पुन्हियात श्रावण पूर्णे नेपाली खस भाषं धाइसा ।

२७ (नी न्हय्गू) गु नक्षेत्र मध्ये नीनिगूगु (२२ गु) श्रवण नक्षेत्र जुया च्वनी । उकी थ्वहे नक्षेत्र ल्याखं श्रावण लगय् जुइगु थ्व नक्षेत्रं क्यनी ।

अले श्रावण मासया कृष्णादि खिमिला पारु परेवा ल्याखं थ्व पुन्हि श्रावणया अन्तिम न्हि नं थ्वहे पुन्हि जुयाच्वनी सा ।

मेकथं श्रावण मासया शुक्लादि तिमिला पारु प्रतिपदा ल्याखं थ्व पुन्हि नं लाया वा वनाच्वनी बाय् छगू पक्ष बाःछि वना च्वनी ।

नेपाल सं वत कथं नं गुंलाथ्वःया पुन्हि नं थ्वहे गुन्हि पुन्हि जुया च्वनी ।

अले थ्व पुन्हियात क्वाति पुन्हि धकाः नां च्वंगु नं नेपाःया दक्व नेपाः बासिन्दा बाय् दक्व जनजाति समाज परिवारपिनि गुताजि बूबःया क्वाति त्वनाः हनीगुकथं क्वाति पुन्हि धयातःगु खः । थ्वहे पुन्हियात खस नेपाली भासं क्वाति पुर्णे नं धाइगु न्यनेदु ।

झी नेवाः समाजय् कृषक बाय् किसान खेतीवालपिनि थीथी अन्नबाली थीथी बूबःमाया रक्षकपिं खः ब्यांचात उपिं हे ब्यांचापिन्त बु“ पिवाः बु“ रक्षकपिं ब्यांचापिन्त छं ज्वरय् जुक्व लप्तय् छपातय् भुतुली बुक्व छुचुंमरि, बूबः, क्वाति तयाः नकः वनीगु जुयाः नं ब्यांजा नके गुन्हिपुन्हि पात्रोय् उल्लेख नं दु ।

नेपाली भासं ज्वनाः कोखाया तःपिनि पुलांगु ज्वना त्वयाः सेलय् यानाः न्हूगु ज्वना हिलीगु कथं थ्व न्हियात जनै पुर्णे नं धाइ ।

ल्हाती पुरोहित ब्रम्हुजु बाय् गुरु ब्रम्हुजुपिसं यजमानपिन्थाय् बाय् गनं तीर्थय् वनाः सिद्धा दान बियाः यथा श्रद्धा दक्षिणा बियाः जनाइ का चिना वइगु न्हिकथं थ्व न्हियात रक्षाबन्धन पर्वकथं हनी ।

ऋषि मुनि बाय् तपस्वीपिन्त बाय् ऋषिपिनि तर्पण बीमाःगु कथं ऋषितर्पणी पर्वकथं थ्व न्हि खुन्हु हनी ।

थ्व न्हि नं स्वन्हु न्ह्यः बाय् छन्हु न्ह्यः गुताजि किसिम धैगु हे तग्वः कय्गू, चिग्वः कय्गू, चाना, भुति, सिम्पु, माय्ग्वः, मूग्वः, तुयू मुस्या, बकुलाः बाय् मस्यां ल्वाक ज्याःगु बाय् छथाय् लाःगु मिश्रित, मिश्रणया बूबः ली बाता, तानचिन बाता, चा भ्यगःया थलय् ङ्खवयाः उपिं बूबः ङ्खवसि, कसःीर, थौंकन्हय्या डेक्ची, प्रेसरकुकरय् याकनं बुइगुकथं थीथी मसला तयाः दायेकाः अन्तिमय् इमू चिकं बाय् इमू घ्यः तयाः ह्वानाः फुफुकथं हनेगु थ्व नखः जूगुलिं क्वाति नखः बाय् क्वाति पुन्हि धयातःगु खः ।

थ्व गुन्हु पुन्हियात वा गाइगु ताकय् वा वइगु इलय् लाना च्वनीगु जुयाः बरखा नकः झरी नखः नं धाइ ।

थ्व गुता बीबः गुता बूबःया थीथी गुणत दया च्वनी कि  थ्व बूबःया रस कयाः दायेकाः त्वनेगु कथं क्वाःगु तिकथं क्वाति धयातःगु जुयाः थ्व क्वाति अनेक गुण दयाच्वनी उपिं बूबःया गुण छकः धलः स्वय् ः

१.    मुस्या तागत दैगु छता बूबः ।

२.    चाना कचिकं नं नये ज्यू बुकाः नं नये ज्यूगु तागतया बूबः खः ।

३.    माय् ग्वः छताजि तागतया बूबः नं खःसा न्हि न्हिं छे“खापतिं ज्यःनाः बेलिया भुजाया केलातःगु माय् बुला नयेगु पासा नं खः ।

४.    मूग्वः छताजि तागतया बूबः नं खःसा माय्के“या पल्सा थ्वहे मू क्यलातःगु मू ज्यःनाः बेलिया भुजा नाप बला नयेगु पासा नं खः

।

५.    भुति छताजि साःगु, क्यातुगु, याकनं बुइगु तागतगु समय् बजिइ मजिमगाःगु बूबः खः ।

६.    तग्वः कय्गू कचिकं नं नय्ज्यूगु, सियाः नं नय्ज्यूगु, पुकाः नं नय्ज्यूगु भ्वय्या घासाय् मजिमगाःगु छता घासा खःसा थ्व बूबः नं वायू बढय् जुयाः नःगु दक्वं वायू जुयाः पिहां वनीगु बूबः खः ।

७.    चिग्वः कय्गू च्वय्या कय्गू सरहगु छताजि बूबः खःसा थ्व बूबः सियातःगु उस्त खनेमदुसां नं कचिकं नःसां छुं मजुइगु भ्वजय् दकलय् लिपा म ेता सिसाबुसा सरह जुया वइगु फलफूल रुपं नय्गु थ्व नं वायू बढय् जुयाः नःगु पित छ्वइगु बूबः खः ।

८.     मस्यां छताजि माय् थें साःगु, माय्या पलेसा के“ यानाः नये ज्यूगु मेताजि तागतगु बूबः खः ।

९.    सिम्पु नं छताजि भुति सरहगु साःगु तागतया बूबः खः । भ्वजय् लियां ल्यूगु बूबः खः ।

आः थुकी पःमाय्, मुसू, बकुलाः, मथ्याःसां तबि काबुलि चाना, तग्वः चाना, वाउ“ कय्गू नं थ्याकाः नय्ज्यूगु मेताजि बूबः खः ।

थ्व नखलय् द्यःपिन्त, पितृपिन्त, पुरोहित, गुरुपिन्त सिदादान बियाःलि थ्वनः फुफुकथं हनी । नेपाःया प्रत्येक जनजाति च्वय् धयाथेंया फ्वयाः दायेकाः थ्व क्वाति नखः हनेगु जुयाः क्वाति नखः जक मखु फ्वया क्वाति नखः नं थ्व गुन्हु पुन्हि नखः खः ।

थ्वहे इलय् बौद्धमार्गीपिनि ये“, यल, ख्वप नगरया बहाःबहीपतिं दिपंकर द्यःपिं, बुद्ध भगवान द्यःपिं, पौभाः किपाः ब्वय्कथं प्रदर्शनी जुयाच्वनी ।

आः थ्व गुन्हुपुन्ही नखःया लसता नखः जक मखु, थ्वया सति खुन्हु न्ह्याइगु भाद्रकृष्ण गुंलागाःया (सा) पारु खुन्हु मदुपिनि छे“, छे“ सा छ्वय् माःगु कथं विस्मात् जुया च्वनी सा मेमेपिनि सायाः स्वय् लागिं तमाशा हर्ष जुया च्वनी । हाकनं ख्यालः कथं ख्यालि न्हिलि नं जुया च्वनी ।

मेकथं मदुपिनि नामं रामायण भजन्थरी हाय्काः नगर परिक्रमा जुइकथं विस्मात् रुपं प्रदर्शन न्ह्यानाच्वनी ।

थ्वहे सायाः धइगु सा छ्वैपिनि मदुपिं सरासर थःगु सानापं यमद्वार दुतिनी सा मछ्वैपिनि थःगु सा छ्वया हःगु दइला धइगु आसं पिया च्वनी बाय् लना च्वनी धइगु आस जुया च्वनी धइगु धापू दु ।

मेकथं थ्व सायाः धइगु हिन्दू मतपिनि सायाःया यात्रा न्ह्याना च्वनी सा बौद्ध मतपिनि थः बुद्धया तप भङ्ग याःवःगु धइकथं निराश जुया च्वनी ।

पुलांपिनि धापू थथे दु कि गुन्हु पुन्ही सति खुन्हुया सायाः गुजु वसतं पुनाः गुक्वःतक नयाः गुक्वःतक सायाः स्वःवनेगु धैगु धापू ।

मेकथं बुद्ध बाय् बौद्ध मार्गीपिनि नगर नगरया बहाःबहीपतिं गुंला बाजं थाकाः धाः, खिं भुस्याः, नाय्खिं, छुस्याः, ताः थाकाः कार्नेट केपिट, कर्नाट पुकाः बहाबही विहार जुया च्वनी ।

थ्व गुंलागाःया पारुया बही दिपंकर स्वःवनेगु व उकिसनं त“सा ये“या खुसि बहीया तेमां ख्वाःपाः, ज्याथकिं नय् नकिं, इतुंबहाःया लुँ आखः वहः आखः ध्वंलाय् हिति थँबहीया तग्वः जाकि स्वय्माः धइगु धापू न्यनेदु ।

थ्व गुन्हु पुन्हीया क्वाति नखः नं हना च्वनी सा थ्वहे पुन्हि खुन्हु तापाक्क रसुवाया सिलु तीर्थ स“क्वया मणिचुड दह, ख्वपया कालीघाट, यलया क्वन्ति कुण्डया स्नान नापं कुम्भेश्वर महाद्यःया मेला नं न्ह्यानाच्वनी ।