नर्मदेश्वर प्रधान

संस्कृत भाषाय् अनेक श्लोकत दु । नैतिक शिक्षा बीगु । चरित्र निर्माण लिसे स्वापू दुगु । स्कुलय् ब्वने नं । उबले थुज्वःगु श्लोकतय् तःधंगु महत्व दु । मानौं इपिं देववाणी खः । इमित ब्वनेमाः । ब्वनां जक मगाः । श्लोकं धाइगु खँत व्यवहारय् फुक्क छ्यलेमाः । मछ्यल कि चरित्र स्यनी । भ्रष्ट जुइ । समाजय् छिछि दूरदूर  जुइ । थुज्वःगु हे नैतिक चापय् लानाः जिं नं मचाबलय् छगू निगू संस्कृत श्लोकयात हुबहू पालना याये नं । यायेत स्वये । व्यवहारय् छ्यलेत स्वये । चरित्र भिंकाः मेपिनि न्ह्यःने हाई हाई धायेकेत स्वये । का स्वइदिसँ । संस्कृतय् छगू नामी श्लोक दु । ‘फलं जाःगु सिमा न्ह्याब्लें क्वःछुइ ।’ फल मदुगु सिमा ठिङ्ग जुइ । भद्दा खनेदइ । फलं जाःगु सिमा नम्र खनेदइ । वया क्वछूगु मुद्रा विनयशीलताया छुमां जुइ । थुकियात हे दृष्टान्त कियाः संस्कृत श्लोकं धाइ । घ्वाइ । सःस्यूपिं बुद्धिमान मनूतय् नं छ्यं क्वछुइ । छ्यं क्वछुइया अर्थ थन समर्पण मखु । विनम्रता जुइ । अहंकाररहित । भद्रता ।

थ्व संस्कृतया श्लोकं जितः नं थिल । जि नं थः भद्र, विद्वान खंकेत छ्यं क्वछुकाः जुइमाः । फल ज्वाँय् ज्वाँय् सःगु सिमा थें । जितः नं सकस्यां भद्र खंकी । सःस्यूम्ह धाइ । जिगु चरित्रयात सकस्यां हाई हाई धाइ । जिगु महतां जितः अनेक फाइदा जुइ । जिं श्लोक पालन यायेत स्वये । जिं छ्यं क्वछुकाः जुइ ।

पुलांगु जात्रापात्रा लुमनी । गुंपुन्हि । येँयाःपुन्हि । उबलय् जात्रापात्रबलय् लँय् म्वः म्वः ल्याय्म्हत खनेदइ । नगर चाःहिलाः च्वनीपिं । ल्याय्म्हतय् मिखा झ्यालय् झ्यालय् जुयाच्वनी । उबलय् । थौं थें मखु । ल्यासेतय् जात्राया आनन्द कायेगु थाय् झ्याः हे जुयाच्वनी । जात्रा ताकाय् झ्याः मिसा स्वकुमितसें जायाच्वनी । ल्याय्म्हत नं लँय् लिहांथिहां जुयाः ल्यासेतय् ख्वाःया रसपान यानाच्वनी । छ्यं थःथः स्वकाः । झ्यालय् झ्यालय् मिखां ताके यानाजुइ युवातसें । संस्कृतया श्लोक लुमनी । फलं जाःगु सिमा क्वःछुइ । जि विनम्र जुइ । लँय् आकाश भैरवं थें छ्यं ब्वयेकाः जुइपिं ल्याय्म्हत मूर्खत थें ताइ । फल मदुगु सिमा थें । लोफरत थें । अशिष्ट । जंगली ।

‘ध्वग्गी ख्वाःम्ह स्व रे, च्वय् च्वय् जक स्वइच्वंगु । मिखा हे तछ्याना बीमास्ते वः ।’ आकाश भैरवया पोजय् वइपिं ल्याय्म्हतय्त ल्यासेतसें म्हुतु वाःगु नं ताः । मत्तिइ वइ । संस्कृत श्लोक मब्वंपिं । नैतिक शिक्षा मकाःपिं । थ्व ल्याय्म्हतसें थःगु हे पहलं ब्वः फयेमाली । ब्वः नयेमाली । मत्तिइ वइ, थुज्वःपिं गुण्डातय्त सु मिसातसें पत्याः याइ ।

लँय् जि छ्यं क्वछुकाः शिष्ट कथं वनेगु । लुमनी । नुगलय् सन्तोष जुइ । लुइ । जात्राय् जिं नं लँय् जुयाः । तर छ्यं ठाडो यानाः झ्यालय् झ्यालय् स्वयाः मजुया । संस्कृत श्लोकं स्यं थें जि क्वछुना जुइ । मत्तिइ धुक्क जुइ, जितः सकस्यां भद्र खंकी । चरित्रवान् तायेकी । जि गुण्डा खनेदइमखु । अले ला छु.... ।

जिमिगु ई । थौंकन्हय् थें मखु । कलेजय् वने । ब्वने । संस्कृतया श्लोकया मन्त्र सदां न्हाय्पनय् थ्वइ । थ्वयाच्वनी । ‘छं पालन यायेमाः । उल्लंघन यायेदइमखु । यायेमज्यू । फलं जाःगु सिमा क्वछुइ । छ बुद्धिमान खःसा, छं छ्यं क्वछुना जू । विनम्रता क्यं ।’ कलेजय् मय्जुपिनि न्ह्यःने छ्यं क्वछुना जुइगु । मछालाः मखु । ग्यानाः नं मखु । फलं जाःगु सिमा जुइत क्वःछुइ । थः गाक्कं फलं जाः । बुद्धिमान । प्रमाणित याये । जिगु आशय जुइ । तर उबलय् जि छ्यं क्वछुनाः जुइगुयात मेपिंसं गुकथं काः थें । जिं मस्यूू । जि धाःसा धुक्क । जिं व संस्कृत श्लोक इमान्दार जुयाः पालन यानाच्वना । जिं थःत फक्व विनम्र मुद्राय् ब्वयाच्वना । जितः विश्वास दइ । जितः मनूतसें शिष्ट खंकी । भद्र तायेकी । थुकिं जिगु भाः थकाइ....

“खः नि । मां बौपिंसं थः म्ह्याय्पिंत भद्रम्ह, बुद्धिमान मचा ल्ययाः बी । फल दुगु सिमा ल्यइ ।” संस्कृत श्लोक लुमनी । जितः गर्व ताइ । जिं छ्यं क्वछुइ । थःत भद्र सावित याये । प्यखेरं लाभ लाभ खंके ।

तर थौं । जितः छता खँ लुमनाच्वनी । पाठ मयाइम्ह मचा । वयात गुरुं कसा बी । झिकः उठबस याकी । मचां हानं हानं पाठ याइमखु । गुलि उठबस याकाच्वनी । तर आश्चर्य ! गुरुं झिकः उठबस या धाःसा मचां नीकः स्वीकः यानाक्यनी । यानाच्वनी । मदिक्क । गुरु अजू चाइ । मचायाके न्यनी । “छाय् छं अप्वः उठबस यानागु जिं धइगु स्वयां ?” मचां लिसः बी, “उठबस यायां जितः उठबसं तसकं आनन्द बी । उकिं जिं अप्वः आनन्द कायेत अतिरिक्त उठबस यानागु सर !”

संस्कृत श्लोक ब्वने । जि नं छ्यं क्वछुकेगु अभिनय सयेका । फलं जाःगु सिमा थें जुइ । विनम्रता क्यने । नैतिक शिक्षा पालन यायां वने । व नैतिक शिक्षां जितः छ्यं क्वछुकेगु मुद्राय् आनन्द लुयाबी । नैतिक शिक्षां फ्वंसां मफ्वंसां छ्यं क्वछुकेगु बानि हे जुइ । छ्यं थस्वयेकेम्वाःथाय् नं छ्यं क्वछुनाबी । मनं मधाःसां, शरीरं छ्यं क्वछुकाबी । शायद जितः नं छ्यं क्वछुकाः जुइबलय् मचाय्क आनन्द वइगु खःला ? मस्यू ।

म्हिगः संस्कृत श्लोकया निर्देशनय् जिं छ्यं क्वछुइ सयेका । फलं जाःगु सिमा थें जुया । तर थौं व संस्कृत श्लोकं लाखेयात झ्यालिंचा थें जितः हायेका च्वं थें ताइ । नैतिक शिक्षाया नामय् व श्लोकं जिगु छ्यं हे म्वयेहीका ब्यू थें ताइ । “छि ला गय् धुसि लुल, छ्यं तप्यंकाः जुयादिसँ ।” खंक्वस्यां धाइ । धयाहइ । श्रीमतीं लाछिं मलाछिं न्वानाच्वनी, “धुसि लुल । फिजियोथेरापि वनेमाल ।” “छु जूगु, म्ह चातुल ?” गुलिस्यां दुःख प्वंकी । न्हाय्कनय् स्वये । खः खनि । भचा भचा धुसि लुइ धुंल । संस्कृत श्लोक लुमनी । थःत थम्हं म्वाय् चुइके ‘फल दुगु सिमा थें जुल का, विनयशील ।’ बुद्धिमान खंके धाधां छ्यं क्वछुकल । आः छ्यं क्वछूगु क्वछुलं तुं जुल का । ‘धुसि लुल । तप्यंक जू ले । धुसि लुल, बूढा हे मजूनि । धुसि लुल । वासः याकेमाल ।’ न्हायपनय् कय्मिचात हाःवइ । जितः धाःसा व हे संस्कृत श्लोक लुमनी । तं वइ । फल दुगु सिमा थें क्वछुइमाः, नैतिक शिक्षा पालन याये । लिच्वः । धुसि लुइ । म्ह चाःतुइ । मतिइ वइ । थ्व संस्कृत श्लोकया विरोधय् नालिस तये । हर्जाना पुइके । क्षतिपूर्ति काये । गलत शिक्षाया विरोधय् थौं गुंपुन्हिया अदालतय् खुलेआम नालिस तये ।