(सुरेन्द्रमान अमात्य, ताः इलंनिसें बेल्जियम च्वनावयाच्वनादीम्ह व्यक्तित्व खः । वय्कःया व्यवसाय व्यापार खः, वय्कः छम्ह व्यापारी खः । तर अय्सां वय्कलं नेपालभाषा व नेवाः संस्कृति संरक्षण यायेगु नितिं हलिं न्यंकंया नेवाः समुदायया नेपालभाषा व संस्कृतियात कःघानाः ‘नेपाल संस्कृति’ नांया पत्रिका पिथनाः वयाच्वनादीगु दु ।
नापं सुरेन्द्रमान अमात्यं नेपालभाषाया महाकवि सिद्धिदास महाजुया लोकंह्वाःगु ‘सजन हृदय भरन’ नांया सफूया नेपाली (खस) भासं अनुवादन यानाः पिथनादीगु दु ।)

 छि बिदेशय् च्वनाः नेपालभाषायात जिवन्त बिइगु ज्याय् जुयाच्वनादीगु दु । विदेशय् नेपालभाषाया स्थिति गथे जुयाच्वंगु दु ?

विदेशय् नेपालभाषा जक मखु, नेपाःया गुलि नं मेमेगु आदिवासी जनजातिया भाषात नं संकटय् लानाच्वंगु दु । छाय् धाःसा थन अंग्रेजी भाषा यक्वः छ्यलाबुला याइ । तर नं जिपिंथें जाःपिं थःगु मांभाय्यात मतिना याइपिं मनूपिन्सं धाःसा नेपालभाषायात जिवन्त बिइगु नापं प्रबद्र्धन नं यानाच्वनागु दु ।

नेपालय् नेपालभाषा छ्यलीपिं म्हो जुयाः वनाच्वंगु दु । थुकिया विषयस छिगु धारणा छु दु ?

नेपालय् नेपालभाषाया छ्यलाबुलाय् म्हो जुजुं वनाच्वंगुया मू हुनि राजनीतिक व राज्यं थुगु भाषाायात नालाः मकाःगुलि खः । छाय् धाःसा नेपालय् न्ह्याग्गु नं सरकार वःसां नं उम्ह सरकारं थःगु राजनीतिक स्वार्थ व कार्यकर्तापिनिगु नितिं जक ज्या याःगु खनेदु । नेपालय् गुलि नं सरकार वइ, उम्ह सरकारं देसया भाषा व साहित्ययात छुं हे योगदान यायेगु ज्याय् न्ह्यच्यूगु खनेमदु । थ्वहे खः भाषालिसे तापानाः वनाच्वंगु मू हुनि जिगु विचालय् ।

थथे जूगुया मू हुनि छु खः ले छिगु विचालय् ?

थुकी झी नेपालभाषाय् समर्पित जुयाच्वनापिन्सं छुं विचाः यायेमाःगु खँ दु । झीसं भाषायात भाषाय् जक सीमित तयेमफुत । झीसं भाषा साहित्यपाखें हे क्रान्तिया सः थ्वयेकाःगु खः । नेपालभाषाया ९० प्रतिशत साहित्यय् क्रान्तिया सोचत ल्वाकज्यानाच्वंगु दु । आः राज्यं क्रान्तियात दबे यायेगु झ्वलय् झीगु भाषायात झन् झन् दबे यानाच्वंगु दु ।

आः नकतिनि जारी जूगु नेपाःया न्हूगु संविधानं नं नेपालभाषायात न्याय ब्यूगु मदु धाइ, छिगु छु बिचाः दु ?

छाय् बिइ ले सरकारं संविधानय् नेपालभाषायात न्याय । झीपिं हे सक्षम जूगु मदुनि । दकले न्हापां झीपिं सक्षम जुइमाल । झीगु भाषां खँ ल्हाइपिं सभासदपिनिगु प्रतिशत अप्वयेके माल । झीगु लागां मेमेगु भाषा ल्हाइपिन्सं गुबलेतक चुनाव त्याका वनी, उबलेतक झीगु माग सम्बोधन जुइ हे मखु । उकिं झीगु भाषा ल्हायेत व ल्हाकेत झी सकल नेवाः समुदायपिन्त वास्तविक शिक्षित यायेमाःगु आवश्यक जूगु दु व सकलसित सक्षम यायेमाल ।

छिं नेवाः समुदायपिन्त सक्षम यायेमाः धयादिल, गुकथं गथे सक्षम याये फइथें च्वं ?

सक्षम धायेबलय् जिं धयागु शिक्षाय् बः बिइमाल धैगु खः । शिक्षा नापं सामाजिक, आर्थिक व राजनीतिक पहँुचय् थ्यंकेगु धैगु हे झी नेपालभाषा खँ ल्हाइपिनिगु एकता हे मूल सक्षमता खः । झीपिं एकता जुइगु धैगु खँय् झीगु भाषां तःधंगु भूमिका म्हिताच्वंगु दइ । उकिं हे जुइ झी सिद्धिदास महाजु महाकविजुं धयादीगु, ‘भाषा म्वाःसा, जाति म्वाइ ।’

दकलें लिपा, नेपालय् थौंकन्हय् राजनीतिक उथलपुथल, इन्धन संकट इत्यादी इत्यादी जुयाच्वंगु दु । नेपाःया आःया प्रधानमन्त्री नेतृत्व ओली सरकार सक्षम जूगु खंकादिया कि असक्षम जूगु ?

आःया जक मखु, जब २०४७ सालय् जुजु विरेन्द्रं बहुदल व्यवस्थायात जिम्मा बिल । देस विकास यायेगु जिम्मा जनताया हे दलतय्त ब्यूगु खः । तर, दलतसें देस विकासया छुं नं ज्या यायेत सुथां मलात । आःया सरकार नं अथेहे खः । थौंकन्हय् ग्यास मदु, चिकं मदु, अस्पतालय् वासः मदु । मधेस तराई आन्दोलित जुयाच्वंगु दु, भारतं नाकाबन्दी यानातःगु दु, जनताया प्वाः द्यांलानाच्वंगु दु । थुज्वःगु इलय् ओली सरकारयात गुकथं सक्षम सरकार धायेगु ? 

 न्ह्यब्वःम्ह ःगंगाबहादुर नेम्कूल